Η ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ (Λευιτικό 3, 7:11-21)
«Και αν το δώρο του είναι ειρηνική θυσία, αν το προσφέρει από τα βόδια, είτε αρσενικό είτε θηλυκό, άμωμο θα το προσφέρει μπροστά στον Κύριο. και θα βάλει το χέρι του επάνω στο κεφάλι τού δώρου του, και θα το σφάξουν κοντά στη θύρα τής σκηνής τού μαρτυρίου. και οι γιοι τού Ααρών, οι ιερείς, θα ραντίσουν το αίμα επάνω στο θυσιαστήριο, ολόγυρα» (Λευιτικό 3:1-2).
Σαλόμ, είναι ο χαιρετισμός που ακούγεται πολύ συχνά στο Ισραήλ. Σημαίνει ειρήνη στα ελληνικά, αλλά η χρήση της είναι πολύ πιο ευρεία στις ιουδαϊκές Γραφές. Η λέξη σαλόμ ερμηνεύεται ολόκληρος (Δευτ.27:6), τελείωσε (Δαν.5:26), πλήρης (Γέν.15:26), υγιαίνω (Γέν.43:27), αποζημιώνω (Έξ.21:34), τέλεια καρδιά (Α' Χρον.29:19). Ο Σολομών προσευχήθηκε για το λαό Ισραήλ: «Ας είναι, λοιπόν, η καρδιά σας τέλεια προς τον Κύριο τον Θεό σας» (Α' Βασ.8:61), αναφερόμενος σε μια εγκάρδια αφιέρωση στον Κύριο. Η βασική έννοια τής λέξης σαλόμ είναι υγεία, ευημερία, πληρότητα και αρμονία με τον Θεό.
Η τρίτη προσφορά στο σύστημα θυσιών ήταν η ειρηνική προσφορά. Η εβραϊκή λέξη για την ειρηνική προσφορά (σελαμίν) εκφράζει, όπως και η λέξη σαλόμ, δυο βασικές ιδέες:
α) αντιπροσώπευε θυσιαστήρια δώρα που έφερναν οι Ισραηλίτες σε ευχαριστία για την ειρήνη, τη φιλία και την κοινωνία που βίωναν με τον Θεό.
β) Η ειρηνική προσφορά, αφού παρουσιαζόταν στον Κύριο, γινόταν γεύμα κοινωνίας, την οποία οι Ισραηλίτες και οι ιερείς συμμερίζονταν με χαρά ενώπιον του Κυρίου (Δευτ.12:7, 18, 14:23, 26, 15:20), ενώ η μερίδα του Κυρίου καιγόταν πάνω στο θυσιαστήριο.
Οι προσφορές
Οι Ισραηλίτες μπορούσαν να προσφέρουν ταύρο, αγελάδα (εδ.1), αρνί (εδ.7), ή κατσίκα (εδ.12) σαν ειρηνική προσφορά, που διέφερε από το ολοκαύτωμα κατά πολλούς τρόπους:
α) Οι Ισραηλίτες μπορούσαν να διαλέξουν τον τύπο των ζώων που προσέφεραν, επειδή ο βασικός σκοπός τού Θεού στη θυσία ήταν να δώσει τροφή για το θυσιαστήριο γεύμα.
β) Τα πουλιά δεν επιτρέπονταν να θυσιάζονται στην ειρηνική προσφορά γιατί δεν έπρεπε λίπος να καεί πάνω στο θυσιαστήριο, ούτε υπήρχε αρκετό γεύμα για να ταΐσει αυτούς που συμμετείχαν στο θυσιαστήριο γεύμα.
γ) Δεν υπήρχε διαφορά φύλου στην ειρηνική προσφορά (εδ.6). Ο λόγος δεν αναφέρεται στη Γραφή, αλλά ίσως τα αρσενικά ζώα, που ήταν ανώτερα σε αξία, δύναμη και επίδοση, χρησιμοποιούνταν για τις ανώτερες και πιο σημαντικές θυσίες.
δ) Τα ζώα στο ολοκαύτωμα καίγονταν τελείως πάνω στο θυσιαστήριο, ενώ στην ειρηνική προσφορά μόνο το λίπος και τα νεφρά προσφέρονταν στον Κύριο (εδ.3-4, 9-10, 14-16).
Οι λατρευτές
Οι λατρευτές έκαναν τις ίδιες τελετουργίες για την ειρηνική προσφορά, όπως και για τις άλλες αιματηρές θυσίες. Έφερναν τα ζώα στη πόρτα τής Σκηνής κι έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια τους (εδ.2,8,13), ταυτιζόμενοι με τις θυσίες τους σαν αντικαταστάτες τους, τα ζώα αντικαθιστούσαν τη ζωή τους με εκείνη των Ισραηλιτών. Έπρεπε να φέρουν τις προσφορές οι ίδιοι, όχι με αντιπρόσωπο (7:29-30). Ύστερα έσφαζαν τα ζώα κόβοντας το λαιμό τους με μαχαίρι. Αφού γινόταν η θυσία, οι Ισραηλίτες έπαιρναν το στήθος και το δεξιό ώμο (7:34) και το κουνούσαν μπροστά στον Κύριο (7:30). Οι ιερείς έβαζαν τα χέρια τους κάτω από τα χέρια των λατρευτών, που κρατούσαν τα κομμάτια που θα κινούνταν. Το «κινητό στήθος» (7:34) κουνιόταν οριζόντια μπρος - πίσω ενώπιον του Κυρίου, και ο «κινητός ώμος» (7:34) κουνιόταν κάθετα πάνω - κάτω μπροστά στον Κύριο.
Αν και τα κομμάτια δε καίγονταν πάνω στο θυσιαστήριο, αφιερώνονταν στον Κύριο με τη μέθοδο που περιγράψαμε. Οι ιερείς έτρωγαν το κινητό στήθος, σύμβολο τής αγάπης και της στοργής και τον υψωμένο ώμο, σύμβολο της δύναμης (7:31-32, 34). Η διατροφή τής λευιτικής ιεροσύνης υπό το Νόμο προσφερόταν μέσα από τις προσφορές και τα δέκατα τού λαού, γιατί ο εργάτης είναι άξιος τού μισθού του (Λουκ.10:7, Α' Κορ.9:13).
Οι λατρευτές μπορούσαν να σχετίζονται με την ειρήνη τού Θεού με πολλούς τρόπους:
α) Ένα από τα ονόματα τού Θεού, Γιαχβέ – Σαλόμ (Κριτ.6:24), αναφέρεται στην τέλεια ειρήνη που Αυτός έχει μέσα Του.
β) Οι σκέψεις τού Θεού απέναντι στους ανθρώπους είναι πάντα ειρηνικές (Ιερ.29:11), και μπορούν να βιώνουν την ειρήνη του (Ησα.26:12) μέσω πίστης και υπακοής στις εντολές Του. Το κλειδί για συνεχή ευλογία και ειρήνη για τον Ισραήλ, ατομικά και εθνικά, ήταν να βαδίζει στα διατάγματα και τις εντολές του Κυρίου (Λευιτ.26:3,6).
γ) Η ιερατική ευλογία περιλάμβανε μια προσευχή στον Κύριο για να δώσει ειρήνη στον Ισραήλ (Αριθ.6:26).
δ) Οι Ισραηλίτες ήξεραν ότι στη διάρκεια της Μεσσιανικής βασιλείας, η ειρήνη θα έτρεχε από την Ιερουσαλήμ προς όλο τον κόσμο (Ησα.66:12).
Η ειρηνική προσφορά συμβόλιζε μια μεγαλύτερη εκπλήρωση εν Μεσσία και στη διακονία Του. Υπήρχε προφητεία για τον Γιεσούα, προτού γεννηθεί, ότι θα ερχόταν για να οδηγήσει το λαό Του στο δρόμο της ειρήνης (Λουκ.1:78-79). Στη γέννησή Του η αγγελική ουράνια στρατιά διακήρυξε ειρήνη επί της γης (Λουκ.2:14). Έδινε ειρήνη σ’ αυτούς που γιάτρευε (Μάρκ.5:34) και συγχωρούσε (Λουκ.7:50) στη διάρκεια της διακονίας Του. Προς το τέλος της διακονίας Του, ο Μεσσίας στάθηκε, κοίταξε την Ιερουσαλήμ, καθώς δάκρυα κυλούσαν στα μαγουλά Του και είπε: «Είθε να γνώριζες και εσύ, τουλάχιστον κατά την ημέρα σου τούτη, αυτά που αποβλέπουν για την ειρήνη σου! Αλλά, τώρα, κρύφτηκαν από τα μάτια σου» (Λουκ.19:42). Είχαν χάσει την ημέρα τής ειρήνης τους μέσα από Αυτόν.
Ο Μεσσίας έκανε ειρήνη μεταξύ Θεού και ανθρώπου μέσω της διακονίας τής συμφιλίωσης: «Και διαμέσου αυτού να συμφιλιώσει τα πάντα με τον εαυτό του, αφού ειρηνοποίησε διαμέσου του αίματος του σταυρού του, διαμέσου αυτού» (Κολ.1:20). Συμφιλίωση σημαίνει αλλάζω και αναφέρεται στην σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Ο Θεός δεν συμφιλιώθηκε με τον άνθρωπο, ο άνθρωπος συμφιλιώθηκε ξανά με τον Θεό δια του σταυρικού θανάτου του Μεσσία (Β' Κορ.5:18-20). Οι άνθρωποι ποτέ δεν θα βιώσουν ειρήνη στη ζωή μέχρι να συμφιλιωθούν με τον Θεό δια του Μεσσία Γιεσούα.
Η ειρήνη των πιστών μέσω της συμφιλίωσης εκφράζεται με τρεις τρόπους:
α) Έχουν κάνει ειρήνη με τον Θεό (Ρωμ.5:1, Εφεσ.2:14-17).
β) Έχουν λάβει ειρήνη από τον Θεό (Ρωμ.1:7), την πραγματική ειρήνη που μόνο από τον Θεό μπορεί να προέλθει.
γ) Η ειρήνη τού Θεού (Φιλ.4:7, Ιωάν.14:27, 16:33) είναι μερίδα κάθε πιστού που βαδίζει σωστά μπροστά Του. Στο μέλλον, η ειρήνη πάνω στη γη θα εκφράζεται από όλους τους πιστούς όταν ο Μεσσίας, «Ο Άρχων της ειρήνης» (Ησ.9:6), θα έρθει να την εγκαταστήσει. Ο Ησαΐας γράφει: «Στην αύξηση της εξουσίας του και της ειρήνης δεν θα υπάρχει τέλος» (9:7).
Όταν ο Πέτρος έφερε το ευαγγέλιο στους εθνικούς, πήγε «κηρύττοντας ειρήνη διαμέσου του Ιησού Χριστού» (Πράξ.10:30), λέγοντας τους ότι την ειρήνη του Θεού μπορούσαν να την πειραματιστούν μόνον κατά χάρη δια πίστεως στο τελειωμένο έργο του Μεσσία πάνω στο σταυρό. Ο Παύλος συχνά μιλούσε για «ειρήνη από τον Θεό» στους χαιρετισμούς και στο τέλος των επιστολών του.
Οι ιερείς που ιερουργούσαν
Όπως και με τα ολοκαυτώματα, οι ιερείς μάζευαν το αίμα που χυνόταν από τα ζώα. Μετά ράντιζαν το αίμα πάνω και γύρω από το θυσιαστήριο (3:2). Οι ιερείς έγδερναν τα ζώα, τα χώριζαν σχολαστικά στα σωστά κομμάτια και ύστερα εξέταζαν τα κομμάτια για ψεγάδια κι αρρώστιες.
Το τελετουργικό κάψιμο τής ειρηνικής προσφοράς διαφέρει απ’ αυτό του ολοκαυτώματος. Στο ολοκαύτωμα καιγόταν ολόκληρο το ζώο, ενώ στη ειρηνική προσφορά καίγονταν μόνο το λίπος και ορισμένα μέρη του στο θυσιαστήριο (εδ.3-5, 9-10, 14-17, 7:3, 23). Το λίπος γύρω από τα εντόσθια, τα νεφρά, το ήπαρ και η ουρά καίγονταν στο θυσιαστήριο.
Το κάψιμο τού λίπους επάνω στο θυσιαστήριο είχε μεγάλη σπουδαιότητα στους βιβλικούς χρόνους, γιατί το λίπος ήταν σημάδι της υγείας και της δύναμης ενός ζώου, όντας το πιο ωραίο κομμάτι του ζώου. Έτσι, το προσέφεραν στον Θεό πάνω στο θυσιαστήριο. Το λίπος το έβαζαν πάνω από το ολοκαύτωμα πάνω στη φωτιά. Τα ολοκαυτώματα χρησίμευαν σαν βάση για την ειρηνική προσφορά. Όταν την έβαζαν στο θυσιαστήριο ήταν πολύ εύφλεκτη και γρήγορα καιγόταν. Η ουρά μερικών προβάτων ήταν πολύ παχιά, ζύγιζε μέχρι 4-5 κιλά και καιγόταν μόλις την έβαζαν στο θυσιαστήριο. Το λίπος ενός ζώου που είχε πεθάνει από φυσικά αίτια ή είχε σκοτωθεί από άλλο ζώο δεν μπορούσε να καεί πάνω στο θυσιαστήριο, αλλά χρησιμοποιείτο για άλλους σκοπούς (7:24).
Αντίθετα από το ολοκαύτωμα, που καιγόταν ολοκληρωτικά επάνω στο θυσιαστήριο, τρία μέρη συμμετείχαν στην ειρηνική προσφορά:
Το λίπος, που καιγόταν στο θυσιαστήριο, ονομαζόταν: «τροφή (άρτος) της θυσίας… στον Κύριο» (εδ.11). Φυσικά, τον όρο «τροφή τού Θεού» δεν πρέπει να τον δεχτούμε με την κυριολεκτική σημασία του, γιατί ο Θεός δεν χρειάζεται φαγητό! Το λίπος που προσέφεραν στον Θεό ήταν το μερίδιο Του στη γιορτή, με τους ιερείς και τον λαό, σαν «οσμή ευωδίας στον Κύριο» (εδ.5). Λεγόταν «οσμή ευωδίας» (αποδεκτή και ευάρεστη στον Θεό), επειδή δεν προσφερόταν σε σχέση με αμαρτία και ανομία. Ο Παύλος μιλάει για το θυσιαστήριο έργο του Μεσσία σαν «οσμή ευωδίας» (Εφεσ.5:2), αναφερόμενος στην εκούσια υπακοή Του στο θέλημα του Πατέρα και στον θάνατό Του πάνω στον σταυρό που ανέβαινε σαν ένα γλυκό άρωμα μπροστά στον Θεό.
Η μερίδα των ιερέων, που αποτελείτο από το στήθος και τον δεξιό ώμο (7:34), έπρεπε να φαγωθεί σαν τροφή, όχι σαν μια τελετουργική πράξη.
Αυτό που απέμενε, μετά που ο Θεός κι οι ιερείς έπαιρναν τις μερίδες τους, πήγαινε στους λατρευτές και στις οικογένειές τους. Συγκεκριμένοι περιορισμοί σχετικά με τη τροφή των θυσιών, ξεχώριζαν τους Ισραηλίτες από τα άλλα έθνη (Δευτ.12:17-18).
Το γεύμα της ειρηνικής προσφοράς ήταν ένα δείπνο κοινωνίας μεταξύ του Θεού και των Ισραηλιτών. Παρόμοια εμείς, σαν πιστοί – ιερείς, συγκεντρωνόμαστε γύρω από την τράπεζα τής κοινωνίας για να έχουμε κοινωνία ο ένας με τον άλλον, θυμούμενοι τη θυσία τού Μεσσία στο σταυρό (Α' Κορ.11:23-26). Είναι καιρός ευχαριστίας και χαράς, καθώς οι πιστοί συλλογίζονται και απολαμβάνουν τη διακονία συμφιλίωσης του Μεσσία Γιεσούα, ο οποίος έκανε δυνατή την ειρήνη μεταξύ Θεού και ανθρώπου.
Οι απαιτούμενες προσφορές
Τρία τύποι ειρηνικών προσφορών μπορούσαν να προσφερθούν στον Κύριο (7:11-12):
Η πρώτη ήταν η ευχαριστήρια προσφορά (7:11-15) και έπρεπε να προσφερθούν μ’ αυτήν 3 είδη ψωμιού: «πίτες άζυμες, ζυμωμένες με λάδι και λαγάνες άζυμες, χρισμένες με λάδι, και πίτες ζυμωμένες με λάδι, από σιμιγδάλι, ψημένες» (7:12). Εκτός από τις πίτες, έπρεπε να προσφερθεί κι ένζυμο ψωμί. Οι άζυμες πίτες συμβολίζουν τον αναμάρτητο Μεσσία, που δίνει ειρήνη στους πιστούς, συμφιλιώνοντας τους ξανά με τον Θεό (Εφεσ.2:13-18), ενώ το ένζυμο ψωμί ήταν η ευχαριστήρια προσφορά για την ειρήνη που ο Θεός τους έδινε. Το ένζυμο ψωμί συμβολίζει ότι οι πιστοί έχουν κάνει ειρήνη με τον Θεό μέσω μιας σωστής θυσίας, αλλά το κακό εξακολουθεί να υπάρχει μέσα τους. Ένα μέρος τού αφιερώματος το έπαιρναν για να χρησιμοποιηθεί σαν θυσία ανύψωσης. Η λέξη αφιέρωμα (εβρ. μασσεάθ) σημαίνει αυτό που μεταφέρεται ή σηκώνεται και περιγράφει τις θυσίες που μεταφέρονταν στη Σκηνή από τους Ισραηλίτες για να προσφερθούν σαν ειρηνική προσφορά ευχαριστίας. Εκφράζει επίσης και τον σκοπό τής θυσίας, που ήταν να σηκώνει τις αμαρτίες (Έξ.28:38, Λευιτ.10:17, 16:21). Η λέξη ανύψωση προέρχεται από μια εβραϊκή λέξη (τερουμά), που σημαίνει ανυψώνομαι προς τον ουρανό από τους ιερείς. Οι Ισραηλίτες το έκαναν αυτό με πίστη, δείχνοντας την ευχαριστία τους και την ευγνωμοσύνη τους στον Θεό σαν τη πηγή όλων των ευλογιών. Η προσφορά έπρεπε να φαγωθεί από τους ιερείς την ίδια μέρα.
Ο δεύτερος τύπος ειρηνικής προσφοράς ήταν προσφορά ευχής ή τάματος (7:16), η οποία γινόταν με όρκο όταν το άτομο βρισκόταν σε κίνδυνο ή σε θλίψη για να αποκτήσει θεία οδηγία κι απελευθέρωση από δυσκολία. Όταν έκαναν ευχή, οι Ισραηλίτες δεσμεύονταν με την υποχρέωση να εκπληρώσουν την ευχή που υποσχέθηκαν. Την ευχή αυτή λοιπόν δεν την προσέφεραν εκούσια.
Ο τρίτος τύπος ειρηνικής προσφοράς ήταν η προαιρετική (με την ελεύθερη βούληση) προσφορά (7:16). Δεν υπήρχε συγκεκριμένος χρόνος ή ευκαιρία για την προσφορά αυτή. Οι Ισραηλίτες μπορούσαν να φέρουν τις προσφορές τους, από εκτίμηση προς τον Κύριο, οποτεδήποτε.
Οι προσφορές ευχής ή οι προαιρετικές, μπορεί να ήταν κατώτερες από την ευχαριστήρια προσφορά. Στην ευχαριστήρια προσφορά, τα ζώα έπρεπε να φαγωθούν την ίδια ημέρα (7:15), ενώ τα ζώα από την προαιρετική προσφορά ή την ευχή μπορούσαν να φαγωθούν την επόμενη μέρα (7:16). Όμως, καμία δεν μπορούσε να φαγωθεί την τρίτη μέρα (7:17-18). Πολύ πιθανόν αυτό να γινόταν, επειδή το κρέας χαλούσε και ήταν μολυσμένο για να καταναλωθεί. Αν κάποιο κρέας έμενε και μετά την τρίτη μέρα ή άγγιζε κάποιο ακάθαρτο πράγμα, έπρεπε να καεί αμέσως (7:18-19).
Αν οι Ισραηλίτες ή οι ιερείς ήταν ακάθαρτοι τελετουργικά (δες Λευιτ.11-16) και έτρωγαν από τη θυσία, «αποκόπτονταν από τον λαό τους» (7:21). Το ίδιο αληθεύει και για τους πιστούς. Δεν μπορούν να περιμένουν να έχουν καθημερινή κοινωνία με τον Θεό, αν υπάρχει γνωστή αμαρτία στη ζωή τους (Α' Ιωάν.1:6-7). Πριν οι πιστοί συμμετάσχουν στο δείπνο τού Κυρίου πρέπει να εξετάζουν τον εαυτό τους και να καταδικάσουν τις γνωστές αμαρτίες μετανοώντας γι’ αυτές, για να μπορούν έτσι να φάνε σε κοινωνία με τον Θεό (Α' Κορ.11:27-32). Ο Παύλος λέει όσοι συμμετέχουν στο δείπνο τού Κυρίου με αμαρτία στη ζωή τους μπορεί να υποστούν ασθένεια, αρρώστια ή ακόμα και θάνατο (Α’ Κορ.11:30).
Οι πιστοί πρέπει να εξετάζουν τη καρδιά τους καθημερινά, εξομολογούμενοι γνωστές αμαρτίες (Α' Ιωάν.1:9), αν θέλουν να βαδίζουν με ειρήνη και σε κοινωνία με το Θεό. Οι πιστοί που βαδίζουν με καθαρισμένη ζωή θα πειραματιστούν την «ειρήνη του Θεού που υπερέχει κάθε νου» (Φιλ.4:7).
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΕΡΙ ΑΜΑΡΤΙΑΣ (Λευιτικό 4, 6:24-30)
«Και ο Κύριος μίλησε στον Μωυσή, λέγοντας: Μίλησε στους γιους Ισραήλ, λέγοντας: Αν κάποια ψυχή αμαρτήσει από άγνοια, και από όσα είναι προσταγμένα από τον Κύριο να μη πράττονται, πράξει όμως κάτι απ’ αυτά. αν μεν ο ιερέας, ο χρισμένος, αμαρτήσει, ώστε να ενοχοποιήσει τον λαό, τότε θα φέρει για την αμαρτία του, που αμάρτησε, ένα μοσχάρι βοδιού άμωμο προς τον Κύριο για προσφορά περί αμαρτίας» (Λευιτικό 4:1-3).
Όταν ο Αδάμ αμάρτησε, έφερε πνευματικό και σωματικό θάνατο στην ανθρώπινη φυλή. Όλοι πεθαίνουν - πλούσιοι ή φτωχοί, δυνατοί ή αδύνατοι, νέοι ή γέροι, μορφωμένοι ή αμόρφωτοι - «είναι αποφασισμένο στους ανθρώπους μια φορά να πεθάνουν» (Εβρ.9:27). Ο θάνατος βασίλεψε από τον Αδάμ μέχρι τον Μωυσή μέσω της ατομικής ενοχής, γιατί δεν είχε ακόμα αποδοθεί αμαρτία στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι δεν θεωρούνταν υπεύθυνοι για τις αμαρτίες τους, επειδή ο Νόμος δεν είχε δοθεί για να αποδίδει προσωπική ευθύνη (Ρωμ.5:13). Επειδή όλοι πεθαίνουν, είναι προφανές ότι όλοι πρέπει να έχουν αμαρτωλή φύση διαμέσου του Αδάμ. Η Βίβλος επιβεβαιώνει το γεγονός αυτό: «Όλοι οι σκοποί των διαλογισμών της καρδιάς του ήταν μόνον κακία όλες τις ημέρες» (Γέν.6:5), «Δεν υπάρχει κανένας που να πράττει το αγαθό, δεν υπάρχει ούτε ένας» (Ψαλμ.14:3), «Η καρδιά είναι απατηλή περισσότερο απ’ όλα και υπερβολικά διεφθαρμένη» (Ιερ.17:9).Αν και η ανάγκη για εξιλέωση για την αμαρτία υποδηλωνόταν μέσω του ολοκαυτώματος και της ειρηνικής προσφοράς, υπήρχε ακόμα ανάγκη για μια ιδιαίτερη προσφορά περί αμαρτίας. Η προσφορά περί αμαρτίας ήταν η βάση για όλες τις άλλες προσφορές. Χωρίς αυτήν, οι Ισραηλίτες δεν μπορούσαν να εξιλεωθούν για τις αμαρτίες τους. Οι προσφορές περί αμαρτίας και περί ανομίας διακρίνονται από τις υπόλοιπες προσφορές, επειδή είναι προσφορές χωρίς ευώδες θυμίαμα.
Ο όρος αμαρτία προέρχεται από την εβραϊκή λέξη χαττά και σημαίνει: χάνω τον στόχο ή πλανιέμαι από το δρόμο του Θεού. Στο Λευιτικό, χαττά υποδηλώνει την πράξη ανυπακοής προς τον Θεό και την προσφορά περί αμαρτίας δια της οποίας η ενοχή και η τιμωρία της αμαρτίας αφαιρείται.
Ο σκοπός της προσφοράς περί αμαρτίας ήταν να καλύπτει τις αμαρτίες άγνοιας (εδ.2) ή αμαρτίες που διαπράχθηκαν ακούσια και γνωστοποιήθηκαν (εδ.28). Οι λέξεις από άγνοια (εβρ. μπισγκαγκά) [εδ.2] σημαίνουν απομακρύνομαι, πλανιέμαι, σφάλλω, αμαρτάνω από άγνοια. Η προσφορά περί αμαρτίας δεν κάλυπτε αλαζονικές αμαρτίες που διαπράττονταν από ανταρσία ενάντια στο νόμο του Θεού και παραβίαζαν εσκεμμένα τις εντολές Του (Αριθμ.15:30-31).
Οι προσφορές
Διάφορα ζώα προσφέρονταν για την προσφορά περί αμαρτίας, ανάλογα με την κοινωνική θέση κάποιου στον Ισραήλ. Οι ιερείς (εδ.3) και οι πρεσβύτεροι, που αντιπροσώπευαν τη συναγωγή (4:13-15) έπρεπε να προσφέρουν μοσχάρι, ο άρχοντας, ένα τράγο (4:22-23), κι «οποιοσδήποτε από το λαό» (εδ.27), είτε κατσίκα (εδ.28), αρνί (εδ.28), δυο τρυγόνια, δυο νεοσσούς περιστεριών, είτε ένα δέκατο του εφά σιμιγδάλι (Λευιτ.5:11).
Οι ιερείς και οι πρεσβύτεροι έπρεπε να προφέρουν μια πιο πολύτιμη προσφορά από ό,τι οι άρχοντες ή ο λαός επειδή ήταν παραδείγματα στη συναγωγή και ηγέτες της πνευματικής ζωής του έθνους. Αν και οι άρχοντες είχαν ψηλή θέση στον Ισραήλ, δεν αντιπροσώπευαν το λαό μπροστά στο Θεό. Έτσι, γι’ αυτούς οριζόταν μια πιο φθηνή προσφορά. Αντίθετα με τις προηγούμενες προσφορές, η προσφορά περί αμαρτίας, από την ίδια της τη φύση, δεν ήταν προαιρετική αλλά υποχρεωτική. Η αγιότητα τού Θεού απαιτεί μια αιματηρή θυσία προτού Αυτός μπορέσει να έχει κοινωνία με τον λαό.
Η προσφορά περί αμαρτίας ήταν μια θυσία χωρίς ευώδες θυμίαμα, γιατί γινόταν σε σχέση με την αμαρτία. Συμβόλιζε τον Μεσσία που κουβαλάει πάνω στο σταυρό την αμαρτία και την ενοχή της ανθρωπότητας. Και η προσφορά και ο τόπος της θυσίας ήταν «αγιότατα» (6:25) μπροστά στον Κύριο.
Οι λατρευτές
Η προσφορά περί αμαρτίας έκανε σαφή την ευθύνη του λαού για τις αμαρτίες τους. Είτε ο αμαρτωλός έφερε τη δική του ή τη δική της ενοχή, είτε η ποινή της εξοφλείτο διαμέσου ενός ζώου που θυσιαζόταν. Οι πνευματικοί ηγέτες στον Ισραήλ κρίνονταν πιο αυστηρά από αυτούς που ήταν σε κατώτερες θέσεις, κάτι που υποδηλώνεται με την καθορισμένη τελετουργία που δίνεται στις τέσσερες διαφορετικές ομάδες στον Ισραήλ.
Οι ιερείς
Οι ιερείς είχαν τη πιο ψηλή θέση στο Ισραήλ, με το να αντιπροσωπεύουν το λαό μπροστά στον Θεό. Οι συνέπειες των αμαρτιών τους ήταν πιο σοβαρές και επηρέαζαν ολόκληρο το έθνος (εδ.3).
Οι ιερείς έπρεπε να φέρουν ένα μοσχάρι στην πόρτα της Σκηνής και να βάλουν τα χέρια τους επάνω στο κεφάλι του (εδ.4), για να ταυτιστούν με τις θυσίες σαν το υποκατάστατό τους. Τα ζώα υποκαθιστούσαν με τη ζωή τους τη ζωή των ιερέων. Λάμβανε χώρα μια διπλή αντικατάσταση: Οι αμαρτίες των ιερέων μεταδίδονταν στα ζώα και η αποδοχή των προσφορών μεταδιδόταν στους ιερείς. Οι ιερείς μετά έσφαζαν τις προσφορές τους μπρος στον Κύριο (εδ.4). Το αίμα συμβολικά αντιπροσώπευε τη ζωή του λατρευτή που την έδιδε οικειοθελώς. Έτσι, η θυσία γινόταν αποδεκτή από το Θεό σαν εξιλασμός για την αμαρτία, προστατεύοντας τους ιερείς από την θεία οργή.
Το αίμα έπρεπε να εφαρμοστεί με τρεις τρόπους για τους ιερείς και τη συναγωγή:
α) Το αίμα ραντιζόταν επτά φορές στα Άγια, μπροστά στο καταπέτασμα, εμπρός στα Άγια των Αγίων (εδ.6-17). Το ραντισμένο αίμα απεικόνιζε τον Μεσσία, που έχυσε το αίμα Του και εγκαινίασε έναν νέο και ζωντανό δρόμο για να έχουν οι πιστοί είσοδο στην παρουσία του Θεού (Εβρ.10:19-20).
β) Το αίμα αλειφόταν στα κέρατα τού χρυσού θυσιαστηρίου του θυμιάματος (εδ.7,18, 25, 30, 34), που ήταν τόπος προσευχής και κοινωνίας με το Θεό. Το αίμα αυτό συμβόλιζε την προσευχή για τη συγχώρηση της αμαρτίας μπροστά στο Θεό. Το αίμα που αλειφόταν στο θυσιαστήριο έδινε αξία στο θυμίαμα της προσευχής. Συμβόλιζε το αίμα του Μεσσία, που δίνει αξία στις προσευχές των πιστών μπροστά στο Θεό (Εβρ.9:13-14, 12:24) και ανοίγει το δρόμο γι’ αυτούς να πλησιάσουν το θρόνο της χάριτος για να βρουν έλεος και χάρη σε καιρό ανάγκης (Εβρ.4:16). Συμβολίζει επίσης τον Μεσσία σαν τον μεσίτη των πιστών (Εβρ. 7:25).
γ) Το υπόλοιπο αίμα χυνόταν έξω στη βάση τού χάλκινου θυσιαστηρίου (εδ.7,18). Έτσι και το αίμα του Μεσσία χύθηκε έξω σαν προσφορά περί αμαρτίας για την ανθρωπότητα.
Τα νεφρά τού μοσχαριού και το λίπος τους καίγονταν πάνω στο χάλκινο θυσιαστήριο σαν μια ειρηνική προσφορά στον Κύριο (εδ.9-10, 19). Η ειρηνική προσφορά αντιπροσώπευε τη διακονία της συμφιλίωσης που ο Μεσσίας προμήθευσε μεταξύ Θεού και ανθρωπότητας (Κολ.1:20).
Το υπόλοιπο μοσχάρι καιγόταν έξω από το στρατόπεδο (εδ.11-12, 21), ολοκληρώνοντας την εξιλέωση για την αμαρτία. Οι ιερείς επιτρέπονταν να συμμετέχουν σε κάθε προσφορά που προσφερόταν στο θυσιαστήριο εκτός από την προσφορά περί αμαρτίας, που καιγόταν τελείως έξω απ’ το στρατόπεδο. Τα σώματα των προσφορών περί αμαρτίας δεν καίγονταν εκτός στρατοπέδου γιατί ήταν ακατάλληλα για ένα άγιο στρατόπεδο. Στη πραγματικότητα ακριβώς το αντίθετο ήταν αληθές. Ένα ακάθαρτο στρατόπεδο ήταν ακατάλληλο για μια άγια προσφορά περί αμαρτίας.
Ο συγγραφέας της επιστολής προς Εβραίους δείχνει ότι αυτό ήταν ένας σαφής τύπος της θυσίας του Μεσσία για χάρη της ανθρωπότητας. Γράφει: «Έχουμε θυσιαστήριο, από το οποίο δεν έχουν εξουσία να φάνε αυτοί που λατρεύουν στη σκηνή. Επειδή, τα σώματα των ζώων, των οποίων το αίμα φέρνεται μέσα στα άγια από τον αρχιερέα περί αμαρτίας, τα σώματά τους κατακαίγονται έξω από το στρατόπεδο. Γι’ αυτό και ο Γιεσούα, για να αγιάσει τον λαό διαμέσου του δικού του αίματος, έπαθε έξω από την πύλη» (Εβρ.13:10-12). Σαν την προσφορά περί αμαρτίας, ο Γιεσούα μεταφέρθηκε έξω από τις πύλες της Ιερουσαλήμ και υπέφερε τη φωτιά της σταύρωσης, αγιάζοντας το λαό με το δικό του αίμα και εκπληρώνοντας τέλεια την εικόνα της προσφοράς περί αμαρτίας στη Μωσαϊκή Διαθήκη.
Το ίδιο και οι πιστοί πρέπει να είναι πρόθυμοι να ταυτιστούν με τον Μεσσία, «φέρνοντας τον ονειδισμό του» (Εβρ.13:13) εκτός στρατοπέδου. Όταν ο Μεσσίας πέθανε, το ιουδαϊκό σύστημα (με τους νόμους, τις ιεροτελεστίες και το σύστημα θυσιών) τέθηκε κατά μέρος. Σήμερα οι Ιουδαίοι πιστοί πρέπει να πάνε έξω από το στρατόπεδο του ιουδαϊσμού και να ταυτιστούν με τα πάθη του Μεσσία. Πολλοί που πράγματι αφήνουν τον Ιουδαϊσμό για τη πίστη στον Μεσσία υποφέρουν διωγμό. Ο Παύλος, κλασσικό παράδειγμα ενός Ιουδαίου που υποφέρει έξω από το στρατόπεδο, δήλωσε: «Όλοι όσοι θέλουν να ζουν με τρόπο ευσεβή εν Μεσσία Γιεσούα, θα διωχτούν» (Β' Τιμ.3:12).
Αν και οι ιερείς δεν μπορούσαν να φάνε από τις προσφορές περί αμαρτίας των ιδίων ή εκείνων της συναγωγής, «κάθε αρσενικό ανάμεσα στους ιερείς» (6:29) μπορούσε να φάει απ’ την προσφορά περί αμαρτίας που οριζόταν για τους άρχοντες (4:22) και το κοινό λαό (4:27). Οι ιερείς έπρεπε πάντα να ανταμείβονται για τη διακονία τους προς τους άλλους. Επιτρέπονταν να τρώνε τα πρόβατα και τις κατσίκες, εφόσον δεν μεταφέρονταν έξω από το στρατόπεδο για να καούν, αλλά ποτέ τα μοσχάρια. Οι προσφορές δεν μπορούσαν να φαγωθούν αν το αίμα είχε ραντιστεί μέσα στα Άγια τής Σκηνής (6:30). Αυτό ίσχυε για τις προσφορές των ιερέων (εδ.6) και της συναγωγής (εδ.27), που καίγονταν εκτός στρατοπέδου (4:11-12, 21), αλλά όχι γι’ αυτές των αρχόντων ή του λαού. Οι ιερείς έτρωγαν την προσφορά περί αμαρτίας στην αυλή τής Σκηνής (6:26).
Με το να συμμετέχουν στη προσφορά ενώ αποχωρίζονταν από το λαό, οι ιερείς θυμόνταν την υψηλή και άγια κλήση τους μπροστά στον Κύριο (6:27). Αλλά αιώνες αργότερα οι ιερείς παραβίασαν αυτήν την εντολή, μολύνοντας το υψηλό τους αξίωμα (Ωσ.4:6-8).
Το κρέας και το αίμα της προσφοράς περί αμαρτίας θεωρούνταν άγια και όσοι τα άγγιζαν έπρεπε να είναι κι αυτοί άγιοι. Αν λίγο από το αίμα πιτσιλιζόταν πάνω στα ενδύματα των ιερέων, έπρεπε να τα πλύνουν μέσα στα Άγια (6:27).
Ιδιαίτερες οδηγίες είχαν δοθεί σχετικά με τα αγγεία όπου έβραζαν τις προσφορές (6:28). Το πήλινο αγγείο έπρεπε να καταστραφεί μετά από τη χρήση. Δε μπορούσε να καθαριστεί γιατί το βρασμένο κρέας είχε εισχωρήσει στις ίνες του αγγείου. Αλλά το βρασμένο κρέας μπορούσε να βγει από ένα χάλκινο αγγείο αφού το έτριβαν προσεχτικά, διατηρώντας το για μελλοντική χρήση.
Ο λαός
Αν ολόκληρη η συναγωγή αμάρτανε μπροστά στο Κύριο από άγνοια, έπρεπε να κάνει μια προσφορά περί αμαρτίας (4:13). Η συναγωγή έφερνε ένα μοσχάρι μπροστά στον Κύριο στη Σκηνή (4:14). Οι πρεσβύτεροι, αντιπροσωπεύοντας το λαό, έβαζαν τα χέρια τους πάνω στο κεφάλι του μοσχαριού, το έσφαζαν και προσέφεραν το αίμα του σαν προσφορά περί αμαρτίας (4:15). Το τελετουργικό για τη συναγωγή ήταν ακριβώς το ίδιο όπως και για τους ιερείς (4:16-20), που είναι τύπος της αμαρτίας μέσα στη Εκκλησία. Η Εκκλησία πρέπει να καταδικάσει την αμαρτία αμέσως, αλλιώς θα εισχωρήσει σε όλη τη συνάθροιση, εξασθενίζοντας την κοινωνία και εμποδίζοντας τις ευλογίες του Θεού (Α' Κορ.5:1-8).
Οι άρχοντες
Όταν ένας άρχοντας αμάρτανε από άγνοια, έπρεπε να προσφέρει έναν τράγο (4:22-23). Η προσφορά ήταν μικρότερη από αυτή των ιερέων ή της συναγωγής, αλλά μεγαλύτερη από αυτήν ενός ανθρώπου του λαού. Το τελετουργικό για τη σφαγή του τράγου ήταν το ίδια όπως και για το ολοκαύτωμα (4:24). Οι ιερείς ράντιζαν αίμα πάνω στα κέρατα του χάλκινου θυσιαστήριου (4:25), αλλά όχι στα Άγια. Μετά το λίπος καιγόταν σαν ειρηνική προσφορά (4:26). Το κρέας του τράγου πήγαινε μόνο στους ιερείς, όχι στο λαό. Το ότι οι άρχοντες έφερναν μια μικρότερη σε αξία προσφορά δεν μείωνε τις παραβάσεις τους σε σχέση με αυτές των ιερέων ή της συναγωγής. Οι άρχοντες είναι ταγμένοι από τον Θεό (Ρωμ.13:1-7) και μια μέρα θα αποδώσουν λογαριασμό για τον τρόπο που εξάσκησαν τα αξιώματά τους. Ο Θεός διατάζει τους πιστούς να προσεύχονται γι’ αυτούς που κυβερνούν πάνω τους (Α' Τιμ.2:1-2).
Τα άτομα
Όταν κάποιοι από το λαό αμάρταναν, έπρεπε να φέρουν για προσφορά περί αμαρτίας μια κατσίκα ή ένα πρόβατο που να είναι άμωμα (εδ.27-35). Η ιεροτελεστία για την προσφορά ήταν η ίδια όπως αυτών που αναφέρεται παραπάνω, με μια εξαίρεση: το αίμα δεν έπρεπε να ραντιστεί στα Άγια. Αν οι άνθρωποι ήταν πολύ φτωχοί, μπορούσαν να φέρουν δυο τρυγόνια ή δυο νεοσσούς περιστεριών (5:7), ένα για προσφορά περί αμαρτίας (5:9) και το άλλο για ολοκαύτωμα (5:10). Αν ήταν πολύ φτωχοί ακόμα και γι’ αυτά, επιτρεπόταν να φέρουν «το ένα δέκατο του εφά σιμιγδάλι σε προσφορά περί αμαρτίας» (5:11).
Η προσφορά από άλφιτα μπορούσε να υποκαταστήσει μια αιματηρή θυσία, αλλά μόνο υπό έναν όρο: Αν ένας Ισραηλίτης ήταν πολύ φτωχός και δε διέθετε τα χρήματα για την πολύ φτηνή προσφορά των 2 τρυγονιών ή των 2 νεοσσών περιστεριών, τότε, και μόνον τότε, μπορούσε να προσφέρει ένα δέκατο του εφά σιμιγδάλι ως προσφορά περί αμαρτίας. Αλλά έπρεπε να την προσφέρει χωρίς λάδι ή λιβάνι, δείχνοντας έτσι ότι δεν ήταν σαν τις άλλες προσφορές.
Το λάδι και το λιβάνι δεν υπήρχε στην προσφορά από άλφιτα για διάφορους λόγους:
α) Αυτή ήταν προσφορά ενός φτωχού. Ενώ το λάδι και το λιβάνι αντιπροσώπευαν ακριβά συστατικά και δεν έπρεπε να προστεθούν.
β) Αυτή ήταν μια προσφορά περί αμαρτίας και το λάδι και το λιβάνι, που αντιπροσώπευαν την κοινωνία με το Θεό δια του Αγίου Πνεύματος και της προσευχής, έπρεπε συνεπώς να λείπουν.
γ) Επειδή αυτή ήταν μια προσφορά περί αμαρτίας δεν έπρεπε να γαρνιριστεί με τη γεύση του λαδιού ή το άρωμα του λιβανιού. Το γλυκό αλεύρι θα δημιουργούσε στους λατρευτές μια απέχθεια προς την αμαρτία.
Υπήρχαν άλλες περιπτώσεις όπου η προσφορά περί αμαρτίας έπρεπε να προσφερθεί, και μερικές από τις λεπτομέρειες διαφέρουν, αλλά δεν θίγουν τη βασική ιδέα της προσφοράς περί αμαρτίας. Η προσφορά περί αμαρτίας χρησιμοποιήθηκε στην καθιέρωση του Ααρών και των γιων του στην ιεροσύνη (Λευιτ.8:2, 14-15), στην τελετή του εξαγνισμού μετά τη γέννα (Λευιτ.12:6-8), στο καθαρισμό κάποιου λεπρού (Λευιτ.14:12, 14, 19), στη διάταξη της ξανθής δαμάλας (Αριθ.19) και την Ημέρα του Εξιλασμού (Λευιτ.16).
Εφόσον όλοι στον Ισραήλ αμάρταναν, ο Νόμος όριζε ότι έπρεπε να γίνει μια προσφορά περί αμαρτίας. Όμως το αίμα των ζώων, που προσφερόταν κάθε χρόνο, δεν μπορούσε να αφαιρέσει αμαρτίες (Εβρ.10:1-4). Ο Νόμος, μ’ όλες τις απαιτήσεις του, ήταν αδύνατος εξ αιτίας της σάρκας κι ανίκανος να αφαιρέσει αμαρτίες. Γι’ αυτό, ο Θεός έστειλε τον Μεσσία, με ομοίωμα σάρκας αμαρτίας, για να γίνει προσφορά περί αμαρτίας, κατακρίνοντας έτσι την αμαρτία στη σάρκα (Ρωμ.8:3).
Ο Παύλος με περιεκτικό τρόπο δείχνει πώς ο Χριστός ήταν αντίτυπο της προσφοράς περί αμαρτίας. Γράφει: «Επειδή, εκείνον που δεν γνώρισε αμαρτία, τον έκανε για χάρη μας αμαρτία, για να γίνουμε εμείς δικαιοσύνη του Θεού διαμέσου αυτού» (Β' Κορ.5:21). Ο Μεσσίας εκπλήρωσε την ιδέα μιας τέλειας θυσίας με πολλούς τρόπους:
α) Αυτός «δε γνώρισε αμαρτία». Αυτός ήταν το αρνί «χωρίς ψεγάδι και χωρίς κηλίδα» (Α' Πέτρ.1:19). Ο Γιεσούα δεν σκέφτηκε, ούτε είπε ή διέπραξε κάποια αμαρτία (Ιωάν.8:46, Α' Πέτρ.2:22).
β) Ο αναμάρτητος Μεσσίας έγινε αμαρτία για μας. Ο Μεσσίας δεν έγινε αμαρτωλός, αλλά όλες οι αμαρτίες της ανθρωπότητας τοποθετήθηκαν πάνω Του (Ησα.53:6), και Αυτός τις βάσταξε στο σώμα Του (Α' Πέτρ.2:24), γινόμενος κατάρα όταν πέθανε πάνω στο σταυρό. Είναι σχεδόν πέρα από κάθε αντίληψη ότι ο Θεός Πατέρας έβαλε πάνω στον αναμάρτητο Γιο την ενοχή και την τιμωρία της αμαρτίας.
γ) Ο Μεσσίας έγινε προσφορά περί αμαρτίας ώστε η ανθρωπότητα να γίνει «η δικαιοσύνη του Θεού διαμέσου Αυτού». Αυτή είναι η μεγάλη αρχή της δικαίωσης. Οι αμαρτίες των ανθρώπων καταλογίζονται στον Μεσσία κι η δικαιοσύνη Του καταλογίζεται στους πιστούς. Η προσφορά περί αμαρτίας δεν μπορεί να εκφραστεί με πιο μεγαλοπρεπή τρόπο. Οι πιστοί βαδίζουν δικαιωμένοι (ανακηρύσσονται δίκαιοι) μπροστά στον άγιο Θεό.
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΕΡΙ ΑΝΟΜΙΑΣ (Λευιτικό 5, 6:1-7, 7:1-7)
«Και ο Κύριος μίλησε στον Μωυσή, λέγοντας: Αν κάποιος πράξει παρανομία, και αμαρτήσει από άγνοια, στα άγια τού Κυρίου, τότε θα φέρει στον Κύριο για την ανομία του ένα άμωμο κριάρι από το κοπάδι, κατά την εκτίμησή σου σε σίκλους από ασήμι, σύμφωνα με τον σίκλο τού αγιαστηρίου, για προσφορά περί ανομίας. και θα αποδώσει ό,τι αμάρτησε στα άγια, και θα προσθέσει επάνω σ’ αυτό το ένα πέμπτο του, και θα το δώσει στον ιερέα. και ο ιερέας θα κάνει εξιλέωση γι’ αυτόν, μέσω του κριαριού τής προσφοράς περί ανομίας, και θα του συγχωρεθεί» (Λευιτικό 5:14-16)Η προσφορά περί ανομίας ήταν η τελευταία λευιτική θυσία που απαιτούσε ο Θεός από τους Ισραηλίτες. Παρόλο που ήταν παρόμοια με τη προσφορά περί αμαρτίας (Λευιτ.7:7), υπήρχαν πολλές διαφορές. Η προσφορά περί αμαρτίας ασχολείτο με την αμαρτία ενάντια στο Θεό. Η προσφορά περί ανομίας τόνιζε την αμαρτία κατά του Θεού και του ανθρώπου. Η πρώτη ασχολείτο με τη φύση της αμαρτίας. Η δεύτερη τόνιζε τις πράξεις της αμαρτίας. Η πρώτη ασχολείτο με την ενοχή του αμαρτωλού. Η δεύτερη τόνιζε τη βλάβη ενάντια στο Θεό και στον άνθρωπο. Η προσφορά περί αμαρτίας ασχολείτο με τον εξιλασμό (εξιλέωση της ενοχής). Η προσφορά περί ανομίας τόνιζε την ικανοποίηση και την επανόρθωση για το κακό που διαπράχθηκε.
Μερικοί μελετητές λένε ότι η προσφορά περί ανομίας άρχισε στο Λευιτικό 5:14, επειδή τα πρώτα 13 εδάφια στο κεφάλαιο 5 μοιάζουν να είναι συνέχεια του κεφαλαίου 4 σχετικά με την προσφορά περί ανομίας. Θα μπορούσε να είναι έτσι, γιατί η προσφορά περί αμαρτίας αναφέρεται στα εδάφια 6-7, 9, και 11. Όμως όλο το κεφάλαιο 5 θα εξεταστεί σε σχέση με την προσφορά περί ανομίας.
Η λέξη ανομία (εβρ. ασάμ) σημαίνει ενοχή. Δηλώνει ότι κάποιος είναι ένοχος παραβίασης ή καταπάτησης των δικαιωμάτων άλλων, είτε πρόκειται για τον Θεό είτε για ανθρώπους. Το κλασσικό παράδειγμα παράβασης παρατηρείται κατά την κυνηγετική περίοδο. Ποιος κυνηγός δεν έχει δει μια πινακίδα σε ατομική ιδιοκτησία που να λέει: «Απαγορεύεται το κυνήγι. Οι παραβάτες θα διώκονται ποινικά»; Όποιος σκαρφαλώσει πάνω απ’ τον φράχτη ή προσπεράσει την πινακίδα, είναι ένοχος παραβίασης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας ενός άλλου και θα μπορούσε να υποστεί όλες τις συνέπειες του νόμου. Το ίδιο συμβαίνει και με όποιον παραβαίνει το Νόμο του Θεού.
Οι αμαρτίες των παραβατών
Οι Ισραηλίτες έπρεπε να φέρουν τις προσφορές περί ανομίας για αμαρτίες που έγιναν σε τρεις περιοχές:
α) Η πρώτη περιοχή ήταν αμαρτίες που γίνονταν κατά του ιδίου (5:1-3) και η πρώτη από αυτές ήταν απόκρυψη της αλήθειας (εδ.1). Σ’ ένα εβραϊκό δικαστήριο, ο κριτής μπορούσε να δεσμεύσει τους ανθρώπους με όρκο σχετικά με την μαρτυρία που μπορεί να είχαν για την περίπτωση που εκδικαζόταν. Αν αρνούνταν να πουν ό,τι είχαν δει ή ακούσει, κρύβοντας έτσι σημαντικές πληροφορίες, ή λέγοντας ψέματα, ενώ ήταν κάτω από όρκο, ήταν ένοχοι απόκρυψης της αλήθειας και συνεπώς θεωρούντο ένοχοι παραβίασης μέχρις ότου γινόταν εξιλέωση για τις αμαρτίες τους.
Κατά τη δίκη του Γιεσούα, ο Καϊάφας ο αρχιερέας, Τον δέσμευσε με όρκο: «να μας πεις, αν εσύ είσαι ο Μεσσίας, ο Υιός του Θεού». Ο Γιεσούα απάντησε στο Καϊάφα με μια προφητική δήλωση σχετικά με την επιστροφή Του κατά τη Δεύτερη Παρουσία (Ματθ.26:63-64).
Μια εφαρμογή αυτού μπορεί να γίνει και στους πιστούς. Ο Ιάκωβος δηλώνει ότι αν ένας πιστός «ξέρει να κάνει το καλό και δεν το κάνει, σ’ αυτόν είναι αμαρτία» (Ιάκ.4:17).
Η δεύτερη αμαρτία ήταν μόλυνση λόγω αγγίγματος (εδ.2-3). Οι Ισραηλίτες ήταν ένοχοι μόλυνσης λόγω αγγίγματος νεκρών ζώων ή ανθρώπων, ακάθαρτων λεπρών ή ανθρώπων με εκροές από το σώμα τους. Τέτοιο άγγιγμα τους απέκλειε από τη λατρεία, παρόλο που μπορεί να μην είχαν συνείδηση των πράξεών τους. Ακάθαρτοι άνθρωποι δεν μπορούσαν να λατρεύουν μπροστά στο Θεό επειδή ήταν προσβολή στην αγιότητά Του. Οι προσφορές περί αμαρτίας και ανομίας ήταν αναγκαίες λοιπόν για εξαγνίσουν τους λατρευτές προτού μπορέσουν να πλησιάσουν τα Άγια για λατρεία.
Η τρίτη αμαρτία ήταν άστοχα λόγια (εδ.4). Αν οι Ισραηλίτες έπαιρναν όρκους που ύστερα ξεχνούσαν ή προτιμούσαν να μην εκπληρώσουν, ήταν ένοχοι αμαρτίας. Δεν είχε σημασία αν ήταν καλός ή κακός όρκος. Οι Ισραηλίτες έπρεπε να εκπληρώνουν τους όρκους τους.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα μη τήρησης όρκων στη Γραφή: ο βιαστικός όρκος του Ιεφθάε για θυσία στον Θεό (Κρ.11:30,34), ο όρκος του Σαούλ σχετικά με την τροφή (Α' Σαμ.14:24) και ο όρκος του Πέτρου ότι δεν θα απαρνηθεί τον Χριστό (Ματθ.26:33-34). Οι πιστοί πρέπει να προσέχουν τα λόγια τους, γιατί θα είναι υπόλογοι γι’ αυτά μπρος στον Θεό (Ματθ.12:36-37).
Πριν μπορέσουν οι Ισραηλίτες να αποκαταστήσουν την κοινωνία τους με τον Θεό έπρεπε να εξομολογηθούν τις αμαρτίες τους (εδ.5), ομολογώντας στους ιερείς οποιαδήποτε από τις αναφερόμενες αμαρτίες, με στάση μετάνοιας και με συντριμμένη καρδιά.
Η Βίβλος είναι γεμάτη από παραδείγματα αληθινής εξομολόγησης και συντριβής για την αμαρτία. Δυο είναι πολύ έντονα: Η αμαρτία του Δαβίδ με τη Βηθσαβεέ (Ψαλμ.51:4) και η παράβαση του Αχάν όταν πήρε τα καταραμένα λάφυρα (Ιησ.Ν.7:20-21).
Σαν τον Αχάν, αν οι πιστοί προσπαθούν να κρύψουν τις αμαρτίες τους, δε φέρνουν μόνο ήττα στη ζωή τους αλλά επηρεάζουν κι αυτούς που είναι κοντά τους. Οι πιστοί πρέπει να εξομολογούνται τις αμαρτίες τους και να κάνουν αποκατάσταση, και ο Θεός θα τους συγχωρήσει (Α' Ιωάν.1:9). Παρόλο που η εξομολόγηση ήταν αναγκαία, δεν απομάκρυνε την ενοχή της αμαρτίας. Έπρεπε να γίνει μια προσφορά περί ανομίας για ν’ απομακρυνθεί η ενοχή.
Μετά υπήρχαν αμαρτίες που γίνονταν ενάντια στο Θεό (5:14-19). Ο Μωυσής φανερώνει αμαρτίες που απαιτούσαν προσφορές και περί αμαρτίας και περί ανομίας, αλλά μετά επικεντρώνεται σε αμαρτίες που απαιτούσαν μόνο προσφορά περί ανομίας.
Δυο τύποι παραβάσεων μπορούσαν να γίνουν κατά θείων πραγμάτων:
α) Μπορούσε κάποιος να αμαρτήσει ακούσια (εδ.15) χρησιμοποιώντας για τον εαυτό του πράγματα που ήταν αφιερωμένα στο Θεό, όπως τα δέκατα (Λευιτ.27:30, Δευτ.14:22), τα πρωτογεννήματα του θερισμού (Έξ.34:26) ή το πρωτότοκο των βοοειδών και προβάτων (Δευτ.15:19). Όλα αυτά χρησιμοποιούνταν για να συντηρούν τους ιερείς και τη Σκηνή.
β) Μπορούσαν να γνωρίζουν τις εντολές αλλά να αγνοούν ότι τις παραβιάζουν (5:17). Οι αμαρτίες αυτές διαπράττονταν από άγνοια (5:15), είτε κατά λάθος είτε από λησμοσύνη κι ασυναίσθητα (5:17). Δεν είχε οριστεί προσφορά περί ανομίας για να καλύπτει εσκεμμένες αμαρτίες, στις οποίες οι άνθρωποι επαναστατούσαν εσκεμμένα κατά του Νόμου του Θεού, παραβιάζοντας τις εντολές Του (Αριθ.15:30-31, Εβρ.10:26-28).
Τελικά, υπήρχαν και αμαρτίες εναντίον ανθρώπων (6:1-7). Οι Ισραηλίτες μπορούσαν να αμαρτάνουν ο ένας κατά του άλλου σε 5 συγκεκριμένες περιοχές:
Η πρώτη ήταν δυσπιστία: αν κάποιος «πει ψέματα στον πλησίον του, για παρακαταθήκη» (Λευιτ.6:2). Μπορούσε να αφορά κάτι δανεισμένο από κάποιον, ή αφημένο στη φροντίδα του όσο ο ίδιος έλειπε ή ένα καταπίστευμα που έγινε με γείτονα. Οι άνθρωποι μπορούσαν να χάσουν, να κακομεταχειριστούν ή να σφετεριστούν διάφορα πράγματα και έτσι ήταν ένοχοι παράβασης κατά του πλησίον τους (Έξ.22:7-11). Στα γραπτά του, ο Παύλος έλεγε στους πιστούς: «Εκείνο που ζητείται μεταξύ των οικονόμων είναι κάθε ένας να βρεθεί πιστός» (Α' Κορ.4:2).
Η δεύτερη ήταν ατιμία μεταξύ συνεργατών με το να ψεύδονται (Λευιτ.6:2) κι αναφέρεται στην ατιμία στις κοινωνικές κι εργασιακές σχέσεις, όπως αδίστακτες συναλλαγές, σκόπιμη εξαπάτηση ενός συνεργάτη στην επιχείρηση ή στα κέρδη, ή η μη εκπλήρωση μια υποχρέωσης, είτε ήταν ένα επιχειρηματικό δάνειο ή χρέη (Λευιτ.19:35-36). Από τους πιστούς σήμερα ζητείται να «προνοούν τα καλά μπροστά σε όλους τους ανθρώπους» (Ρωμ.12:17) και να μην είναι «οκνηροί στον ζήλο» (Ρωμ.12:11).
Η τρίτη ήταν η απόκτηση με κλεψιά, δηλαδή, το να αρπάξει κάτι με τη «βία» (6:2). Αυτό αναφέρεται στη ληστεία, είτε άμεση, μέσω διαστρέβλωσης του Νόμου προς ίδιον όφελος, είτε χρησιμοποιώντας το κύρος, τη δύναμη ή τη θέση του. Ένα κλασικό παράδειγμα ήταν όταν ο Αχαάβ πήρε το αμπέλι του Ναβουθαί (Α' Βασ.21:1-25). Οι πιστοί δεν πρέπει να έχουν καμιά σχέση με τη βία, ούτε πρέπει να σχετίζονται με βίαιους ανθρώπους.
Η τέταρτη αμαρτία ήταν η εξαπάτηση του πλησίον (6:2) ή απόκτηση κάποιου πράγματος καταπιέζοντας κάποιον άλλον. Αυτό μπορούσε να γίνει με πολλούς τρόπους, όπως
Η πέμπτη ήταν η διάψευση κυριότητας, όπου κάποιος «εύρισκε ένα χαμένο πράγμα και ψευδόταν γι’ αυτό ή ορκιζόταν ψευδώς» (6:3, σύγκρινε Έξ.22:11, Δευτ.22:2-3). Είναι η επιτομή της απληστίας κάποιου το να κλέψει από το πλησίον κάτι που βρήκε ή δανείστηκε και που ανήκει στον πλησίον του.
Η φράση αμαρτία από άγνοια δεν αναφέρεται στον τομέα αυτόν. Όταν κάποιος αμαρτάνει κατά των άλλων, είναι εκ προθέσεως. Τέτοιες αμαρτίες μπορούν να συνοψιστούν στην παρακάτω παροιμία: «Αυτά τα έξι μισεί ο Κύριος, τα επτά μάλιστα τα βδελύσσεται η ψυχή του. Μάτια υπερήφανα, γλώσσα αναληθή και χέρια που χύνουν αίμα αθώο, καρδιά που μηχανεύεται κακούς λογισμούς, πόδια που τρέχουν γρήγορα στο να κακοποιούν, ψευδο-μάρτυρα, που να λέει ψέματα κι εκείνον που βάζει φιλονικίες ανάμεσα σε αδελφούς» (Παρ.6:16-19).
Αν κι οι 5 συγκεκριμένες αμαρτίες που αναφέρονται είναι ενάντια σε άλλους ανθρώπους, εξακολουθούν να είναι αμαρτίες κατά του Θεού (6:2). Δυο παραδείγματα στη Γραφή μας το δείχνουν. Αφού ο Δαβίδ αμάρτησε κατά της Βηθ-σαβεέ και του Ουρία είπε: «Αμάρτησα στον Κύριο» (Β’ Σαμ.12:13, σύγκρινε Ψαλμ.51:4). Όταν ο άσωτος γιος γύρισε σπίτι του, ομολόγησε στον πατέρα του: «Αμάρτησα στον ουρανό και μπροστά σου» (Λουκ.15:21). Έτσι, όταν αμαρτάνουμε κατά του πλησίον, αμαρτάνουμε και κατά του Θεού.
Οι πιστοί δεν μπορούν να βαδίζουν σωστά με τον Θεό και να εξαπατούν τον πλησίον τους. Ο αληθινός χαρακτήρας των πιστών φαίνεται στη διαγωγή τους προς τους άλλους (Εφεσ.4:17-32, 5:15-16).
Οι θυσίες των παραβατών
Ο Νόμος απαιτούσε οι Ισραηλίτες να φέρνουν τις προσφορές τους περί ανομίας στο Κύριο (5:6-13). Ο τύπος της προσφοράς διέφερε ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του ατόμου. Μπορούσαν να φέρουν μια προβατίνα ή μια κατσίκα (εδ.6), αλλά αν δεν άντεχαν οικονομικά για μια τέτοια προσφορά, ήταν δεκτά ακόμα και δυο τρυγόνια ή περιστεράκια (εδ.7). Δύο πουλιά απαιτούνταν, το ένα σαν προσφορά περί αμαρτίας και το άλλο σαν ολοκαύτωμα (εδ.7, σύγκρινε Λευιτ.1:14-17).
Τις προσφορές πτηνών τις χειρίζονταν διαφορετικά από τις θυσίες ζώων. Οι λατρευτές δεν χρειάζονταν να βάλουν χέρια στα κεφάλια των πουλιών ή να τα σκοτώσουν. Αυτή ήταν διακονία των ιερέων. Το πουλί το σκότωναν στρίβοντας το κεφάλι του (εδ.8). Το τρίχωμα και τα φτερά τα αφαιρούσαν και τα έριχναν στο σωρό στάχτης που ήταν στην ανατολική πλευρά του θυσιαστηρίου. Μετά έκοβαν το πουλί στη μέση και το άνοιγαν, χωρίς όμως να το διαχωρίσουν (εδ.8), με σκοπό να βγάλουν τα εντόσθιά του. Λίγο αίμα ραντιζόταν στο θυσιαστήριο, και το υπόλοιπο στραγγιζόταν έξω στη βάση, σαν προσφορά περί αμαρτίας (εδ.9).
Αν ένας Ισραηλίτης ήταν πολύ φτωχός και δεν είχε χρήματα για τη φτηνή προσφορά των δύο τρυγονιών ή δύο νεοσσών περιστεριών, τότε, και μόνο τότε, μπορούσε να προσφέρει ένα δέκατο του εφά σιμιγδάλι σαν προσφορά περί αμαρτίας. Αλλά έπρεπε να προσφερθεί χωρίς λάδι ή λιβάνι, φανερώνοντας ότι δεν είχε τον χαρακτήρα των άλλων προσφορών (εδ.12).
Στο έλεος και στη χάρη Του, ο Θεός έκανε εξαίρεση ακόμα και για τον φτωχό. Η φτώχια δεν θα εμπόδιζε τους Ισραηλίτες για να λάβουν συγχώρεση για τις αμαρτίες τους. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Πλούσιοι ή φτωχοί, αδιάφορα, όλοι οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν άφεση των αμαρτιών τους διαμέσου της επαρκούς θυσίας του Μεσσία, που έγινε μια για πάντα (Εβρ.9:28) σα προσφορά περί αμαρτίας κι ανομίας. Δεν ήταν με ασήμι ή χρυσάφι, αλλά με το πολύτιμο αίμα Του (Α' Πέτρ.1:18-19), που εξασφάλισε συμφιλίωση με τον Θεό Πατέρα.
Ο Νόμος απαιτούσε οι Ισραηλίτες να φέρουν τις προσφορές περί ανομίας στον Κύριο, για αμαρτίες που έκαναν ενάντια στα άγια σκεύη του Κυρίου (εδ.15). Στη περίπτωση αυτή, η προσφορά περί ανομίας έπρεπε να είναι «ένα άμωμο κριάρι από το κοπάδι» (εδ.18). Και η διαδικασία για την προσφορά του κριαριού ήταν παρόμοια με αυτήν της προσφοράς περί αμαρτίας (Λευιτ.7:7). Ο Νόμος περί προσφοράς αναφέρεται στο Λευιτικό 7:1-7. Έφερναν οι Ισραηλίτες τα κριάρια στην αυλή της Σκηνής, έβαζαν τα χέρια πάνω στα κεφάλια τους, εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους από πάνω τους, τα παρουσίαζαν στους ιερείς και τα έσφαζαν. Οι ιερείς μάζευαν το αίμα σ’ ένα κύπελλο και το ράντιζαν στις έσω πλευρές τού θυσιαστηρίου (7:2), όπως και με το ολοκαύτωμα και την ειρηνική προσφορά. Το αίμα της προσφοράς περί ανομίας δε τοποθετιόταν πάνω στα κέρατα τού θυσιαστηρίου, όπως αυτό της προσφοράς περί αμαρτίας. Πολύ πιθανό, αυτό συνέβαινε για να υπάρξει διαχωρισμός ανάμεσα στην εξιλέωση που παρείχε η προσφορά περί αμαρτίας και στην αποκατάσταση που πραγματοποιείτο δια της προσφοράς περί ανομίας. Τα νεφρά, το λίπος και μέρος του συκωτιού (7:3-4) καίγονταν στο θυσιαστήριο από τους ιερείς σαν προσφορά περί ανομίας (7:5). Ό,τι απέμενε από τη θυσία ήταν για τους ιερείς και τους γιους τους σαν τροφή και έπρεπε να φαγωθεί μέσα στη Σκηνή.
Ο Νόμος απαιτούσε οι Ισραηλίτες να φέρνουν τις προσφορές περί ανομίας στον Κύριο για αμαρτίες κατά του πλησίον τους (6:6), αλλά υπήρχε μια αλλαγή στη σειρά της θυσίας και της αποκατάστασης για την παράβαση προς άτομα. Στην περίπτωση αυτή, πρώτα γινόταν η αποκατάσταση προς τον αδικημένο και μετά προσφερόταν η θυσία. Ο λόγος για αυτήν την αλλαγή ήταν ότι όταν η αμαρτία ήταν κατά του Θεού, προηγείτο η θυσία, εφόσον το αίμα έπρεπε να χυθεί για εξιλέωση της αμαρτίας. Αλλά όταν η αμαρτία ήταν κατά ατόμου, έπρεπε να γίνει αποκατάσταση, προτού γίνει η προσφορά, γιατί οι παραβάτες μπορούσαν να αποκατασταθούν στην κοινωνία τους με το Θεό μόνον αφού είχαν συγχωρεθεί από το αδικημένο άτομο (Ματθ.5:23-24, 6:15).
Ο Ησαΐας παρουσιάζει το Μεσσία ως προσφορά περί ανομίας όταν γράφει: «Αλλ’ ο Κύριος θέλησε να τον βασανίσει. Τον ταλαιπώρησε. Αφού δώσεις την ψυχή του προσφορά περί αμαρτίας…» (53:10). Η λέξη για προσφορά είναι ασάμ, η ίδια λέξη που χρησιμοποιείται στο Λευιτικό (5-6) για την προσφορά περί ανομίας. Στον Ησαΐα (53:10), ο Μεσσίας έγινε προσφορά περί ανομίας, για να επιφέρει αποκατάσταση, με το να πληρώσει το χρέος των αμαρτωλών στον Θεό. Έτσι, πρόσφερε την απαιτούμενη αποζημίωση που χρειαζόταν για να ικανοποιηθεί ο Θεός, έτσι ώστε η ανθρωπότητα να μπορεί να συμφιλιωθεί ξανά μαζί Του.
Το κριάρι ήταν τύπος της θυσίας αντικατάστασης του Μεσσία, που πέθανε στη θέση του αμαρτωλού και πλήρωσε τη τιμή και τη ποινή της αμαρτίας. Υπάρχει μια διπλή περιγραφή της διακονίας αντικατάστασης του Μεσσία στη Γραφή:
α) Ο Μεσσίας ήρθε «για να δώσει τη ζωή του λύτρο αντί πολλών» (Ματθ.20:28). Η λέξη αντί υποδηλώνει ότι ο Χριστός πέθανε στη θέση ή αντί του αμαρτωλού.
β) «Επειδή και ο Χριστός έπαθε μια φορά για τις αμαρτίες, ο δίκαιος υπέρ των αδίκων, για να μας φέρει στον Θεό» (Α' Πέτρ.3:18). Στο χωρίο αυτό, η λέξη υπέρ στην κυριολεξία σημαίνει εκ μέρους ή προς χάρη, υποδηλώνοντας ότι ο Μεσσίας υπέφερε και πέθανε όχι μόνο στη θέση των αμαρτωλών, αλλά και για χάρη τους.
Ένας όμορφος τύπος της διακονίας αντικατάστασης του Μεσσία φαίνεται στην προσφορά του Ισαάκ από τον Αβραάμ, σαν θυσία (Γέν.22:1-14). Καθώς ο Αβραάμ σήκωνε το μαχαίρι για να το μπήξει στον Ισαάκ, ο άγγελος του Κυρίου τον σταμάτησε. Ο Αβραάμ σήκωσε τα μάτια του και είδε ένα κριάρι κοντά στο θυσιαστήριο πιασμένο στην πυκνή βλάστηση, που το θυσίασε σαν ολοκαύτωμα.
Η ικανοποίηση των παραβατών
Αντίθετα με τις άλλες προσφορές, η προσφορά περί ανομίας απαιτούσε η αποκατάσταση της ζημιάς να γίνει μαζί με τη θυσία του κριαριού για αμαρτίες κατά των «αγίων» (5:15-16) και κατά του πλησίον (6:5). Οι ιερείς εκτιμούσαν την αξία των θυσιασμένων κριαριών κι οι παραβάτες πλήρωναν την αποκατάσταση σ’ ασημένιους σίκλους. Από τους Ισραηλίτες ζητείτο να αντικαταστήσουν ό,τι είχαν κατακρατήσει από τον Κύριο ή από τον πλησίον, κι έπρεπε να προσθέσουν το 1/5 της εκτιμώμενης αξίας (5:16). Το 1/5 ήταν ουσιαστικά τα διπλό δέκατο που ελάμβαναν οι ιερείς ή τα θιγμένα άτομα. Οι Ισραηλίτες δεν μπορούσαν να ελευθερωθούν από τις αμαρτίες τους μέχρι να προσφέρουν τις σωστές θυσίες ζώων και να πληρώσουν την χρηματική αποζημίωση για τις παραβάσεις τους. Ύστερα ο Κύριος συγχωρούσε τους Ισραηλίτες «κάθε πράγμα από όσα έπραξε, ώστε να ανομήσει σ’ αυτά» (6:7).
Οι πιστοί πρέπει να αποζημιώσουν, όποτε είναι δυνατόν, είτε τον Θεό ή τον πλησίον. Κάποιοι πρέπει να δώσουν αποζημίωση για κλοπή του Θεού στα δέκατα, για κακή χρήση του χρόνου ή για κακομεταχείριση ενός χαρίσματος. Άλλοι πρέπει να δώσουν αποζημίωση για κατάχρηση καταπιστεύματος, για καταστροφή ενός καλού ονόματος ή για δυσφήμηση του χαρακτήρα κάποιου.
Η μαρτυρία του Ζακχαίου (Λουκ.19) είναι ένα έξοχο παράδειγμα αποκατάστασης. Πριν τη μεταστροφή του, ήταν αρχιτελώνης στην Ιεριχώ κι είχε γίνει πολύ πλούσιος αποσπώντας μεγάλους φόρους από τους συμπατριώτες του για λογαριασμό των Ρωμαίων. Αλλά, μετά τη μεταστροφή του, ο Ζακχαίος έκανε αποκατάσταση σε όσους είχε εξαπατήσει, χωρίς ο Γιεσούα να τον πιέσει να το κάνει. Ορκίστηκε να δώσει τα μισά υπάρχοντά του στους φτωχούς κι υποσχέθηκε να ανταποδώσει το τετραπλάσιο σ’ όσους είχε αποσπάσει με εκβιασμό χρήματα (Λουκ.19:8).
Ο εκβιασμός ήταν παράβαση και χρειαζόταν αποζημίωση συν 1/5 επιπλέον (Λευιτ.6:5). Ο Ζακχαίος όμως το θεώρησε κλοπή, για την οποία χρειαζόταν τετραπλάσια - πενταπλάσια αποζημίωση (Έξ.22:1). Ο Ζακχαίος απέδειξε ότι, όταν η καρδιά κάποιων είναι ευθεία με τον Θεό, τότε θα κάνουν την απαιτούμενη αποκατάσταση προς τον Θεό και προς εκείνους που έχουν βλάψει.
Θα ήθελα να κάνω μια πολύ προσωπική ερώτηση. Ενόσω μελετούσαμε αυτό το θέμα, μήπως ο Θεός έβαλε μέσα σου την ανάγκη να κάνεις αποκατάσταση σε κάποιον; Ο Γιεσούα έδωσε πολύ σαφείς οδηγίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις παραβάσεις απέναντι στους άλλους (Ματ.18:15-35). Και προειδοποίησε: «Αν δεν συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα πταίσματά τους, ούτε ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει σε σας τα πταίσματά σας» (Ματ.6:15). Αληθινή ευλογία μπορεί να έρθει μόνο όταν είμαστε σε σωστή κοινωνία με το Θεό και τον πλησίον μας.
