Το να συντάξεις καταλόγους από Εβραίους που έχουν συνεισφέρει ανυπολόγιστα στη βελτίωση της ανθρωπότητας είναι ένα τρομακτικό έργο. Οι Εβραίοι έχουν συνεισφέρει εποικοδομητικά ουσιαστικά σε κάθε σημαντικό τομέα ανθρώπινης προσπάθειας. Η Golda Mier, ο Chaim Potok, ο Yitzhak Pearlman, ο George Gershwin, η Sandy Koufax - είναι μεταξύ των γνωστών ονομάτων από τον κόσμο της μουσικής, του αθλητισμού και της πολιτικής που δείχνουν την εμβέλεια της εβραϊκής επίδρασης που αγγίζει τη ζωή μας καθημερινά. Η Lorna Simcox έχει συντάξει σύντομες βιογραφίες μερικών Εβραίων που έχουν επιδράσει στη ζωή εκατομμυρίων από μας.
Ο Justice Louis D.Brandeis (1856-1941) λεγόταν ο «πληρεξούσιος του λαού» λόγω του ενδιαφέροντός του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δημόσιο συμφέρον. Εξασφάλισε ασφάλεια ζωής χαμηλού κόστους για εργάτες στη Μασαχουσέτη, μπλοκάροντας το μονοπώλιο των σιδηροδρόμων στη Νέα Αγγλία και αγωνίστηκε για μικρότερη εργάσιμη ημέρα και για ένα κατώτατο ημερομίσθιο για εργαζόμενες γυναίκες. Το 1916 διορίστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ από τον πρόεδρο Woodrow Wilson και έγινε ο πιο έμπιστος προεδρικός σύμβουλος για τη νομοθεσία στα οικονομικά και κατά των τραστ, συμπεριλαμβανομένης της Clayton Anti-Trust Act και της Federal Trade Comission Act. Το πανεπιστήμιο Brandeis University στο Waltham της Μασαχουσέτης, ονομάστηκε έτσι προς τιμή του.
Ο Benjamin Disraeli, κόμης του Beaconsfield (1804-1881), ήταν ένας φημισμένος Βρετανός πολιτικός και συγγραφέας. Ήταν ηγέτης στη Βουλή των Κοινοτήτων, πρωθυπουργός της Αγγλίας το 1868 κι ένας σημαντικός σύμβουλος της βασίλισσας Βικτωρίας από το 1874 μέχρι το 1880. Δημιουργός του σύγχρονου Συντηρητικού Κόμματος, ο Disraeli αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος στο να περάσει ο νόμος περί εργοστασίων για να εμποδίσει την εκμετάλλευση των εργατών και δύο νόμοι περί εμπορίου που διευκρίνιζαν τη νομική θέση των εμπορικών ενώσεων. Το 1875 οργάνωσε την αγορά από τη βρετανική κυβέρνηση των αιγυπτιακών μετοχών στη μόλις εμφανιζόμενη διώρυγα του Σουέζ και το 1878 έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Μετά την ταφή του, η ίδια η βασίλισσα Βικτώρια κατάθεσε στεφάνι πάνω στον τάφο του αγαπημένου της υπουργού.
Ο Paul Ehrlich (1854-1915), ένας Γερμανός ιατρός ερευνητής, πήρε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1908 για την εργασία του πάνω στην ανοσία. Θεωρείται ο πατέρας της Ανοσολογίας, λόγω των ερευνών του στις βακτηριακές τοξίνες και τα δηλητήρια, όπως δηλητήριο φιδιού, και στα αντισώματα που σχηματίζονται στον ορό των ζώων μετά την ανοσοποίηση. Ίδρυσε επίσης τη σύγχρονη Αιματολογία και ανακάλυψε «ζωτικές χρωστικές», με τις οποίες οι ιστοί σε ζωντανούς οργανισμούς βάφονται χωρίς καμία δηλητηριώδη επίδραση (π.χ. οι νευρικές ίνες με το μπλε του μεθυλενίου). Ίδρυσε επίσης τη χημειοθεραπεία, έναν κλάδο της Φαρμακολογίας κι έφερε επανάσταση στη θεραπεία της σύφιλης.
Ο Albert Einstein (1879-1955) γεννήθηκε στη Γερμανία και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης το 1905. Δημοσίευσε 3 θεωρητικά έγγραφα που ήταν πάρα πολύ σπουδαία για την ανάπτυξη της σύγχρονης φυσικής. Δημιούργησε την Ειδική και τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας και μια επαναστατική υπόθεση για τη φύση του φωτός. Το 1933 ορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Kaiser Wilhelm στο Βερολίνο, και το 1922 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής. Όμως, όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, ο Einstein έφυγε αμέσως από τη Γερμανία και πήρε μια θέση στο Ινστιτούτο Ανωτέρων Μελετών στο Princeton, στο New Jersey. Βοήθησε στο να θέσει σε επιφυλακή τον πρόεδρο Franklin Roosevelt για την πιθανότητα να κατασκευάσει η Γερμανία ατομική βόμβα. Όμως, δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην κατασκευή της αμερικανικής βόμβας και εργάστηκε για τον διεθνή αφοπλισμό. Ο Einstein είναι ίσως ο πιο διάσημος επιστήμονας του 20ου αιώνα.
Ο Joseph Erlanger (1874-1965), ένας Αμερικανός φυσιολόγος, πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1944 για την εργσία του πάνω στη λειτουργική διαφοροποίηση των νεύρων. Τα πρωτοποριακά του πειράματα οδήγησαν στη σύγχρονη άποψη ότι η μεταβίβαση στη μυελίνη των νευρικών ινών δεν είναι συνεχόμενη, αλλά λαμβάνει χώρα με άλματα. Η αρχική του εργασία ήταν στην κυκλοφορία του αίματος και στη μεταβίβαση στην καρδιά. Επινόησε μια μέθοδο με διαγράμματα για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και μελέτησε το μηχανισμό της δημιουργίας των ήχων που χρησιμοποιούνται στη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με την ακουστική μέθοδο.
Ο Casimir Funk (1884-1967), ένας χημικός, έδειξε το 1912 ότι το Μπέρι-Μπέρι μπορούσε να θεραπευθεί στα περιστέρια με το να τους δοθεί ένα συμπύκνωμα (αργότερα γνωστό ως βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη) που γίνεται από εκχυλίσματα ρυζιού. Βρήκε ότι η θεραπευτική ουσία ήταν μια αμίνη (μια αζωτούχα ουσία) και πρότεινε να ονομαστεί «βιταμίνη» («ζωτική αμίνη»). Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε τον Funk και τον συνάδελφό του, τον Βρετανό βιοχημικό Sir Fredrick Hopkins, να συμπεράνουν ότι και άλλες καταστάσεις οφείλονταν σε διατροφική έλλειψη αυτών των «απαραιτήτων παραγόντων» που ονομάζονταν «βιταμίνες». Στις πρώιμες ημέρες της έρευνας για τις βιταμίνες, όριζαν γράμματα για τις βιταμίνες, και τις έβαζαν σε κατηγορίες ανάλογα με τη λειτουργία τους. Παρόλο που η μεταγενέστερη έρευνα δημιούργησε επιστημονικά ονόματα, αυτές είναι ακόμα γνωστές με τα γράμματά τους.
Ο Waldemar Mordecai Haffkine (1860-1930) ήταν ένας βακτηριολόγος γεννημένος στην Ουκρανία, που ανέπτυξε το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της χολέρας. Το 1893 ταξίδεψε στην Ινδία για να κάνει εμβολιασμούς με θαυμάσια αποτελέσματα. Ανταποκρινόμενος στο αίτημα της βρετανικής κυβέρνησης να επιστρέψει στην Ινδία το 1896 για να αναχαιτίσει ένα ξέσπασμα της επιδημίας, ανέπτυξε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο μέσα σε τρεις μόνο μήνες. Τον επόμενο χρόνο η βασίλισσα Βικτώρια τον ονόμασε Σύντροφο κατά την Τάξη της Ινδικής Αυτοκρατορίας και του έδωσε βρετανική υπηκοότητα το 1899. Το 1925, το Plague Research Labaratory που ίδρυσε στη Βομβάη, μετονομάστηκε προς τιμή του Haffkine Institute.
Ο Isaac Hays (1796-1879), γεννημένος στη Φιλαδέλφεια, έγινε ένας από τους εξέχοντες οφθαλμίατρους της Αμερικής. Εκτός από την επινόηση σημαντικών οφθαλμολογικών οργάνων, υπήρξε ιδρυτής του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου το 1847 και ήταν ο συνιδρυτής του φημισμένου Franklin Institute στη Φιλαδέλφεια. Έγραψε επίσης τον Κώδικα Ηθικής του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, ο οποίος υιοθετήθηκε από τις ιατρικές εταιρείες σε όλες τις ΗΠΑ και ήταν εκδότης του American Journal of Medical Sciences, κοινώς γνωστό ως Hays Journal.
Ο Heinrich Hertz (1857-1894), φυσικός, γεννημένος στη Γερμανία, τροποποίησε και επέκτεινε την ηλεκτρομαγνητική θεωρία περί φωτός του James Clark Maxwell. Μέτρησε το μήκος και την ταχύτητα των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, που ονομάστηκαν κύματα Hertz και απέδειξε την εγκάρσια φύση των ταλαντώσεών τους. Τα εκτεταμένα πειράματά του ενοποίησαν την οπτική με τον ηλεκτρομαγνητισμό, στρώνοντας το δρόμο για την εφεύρεση από τον Μαρκόνι του ασύρματου τηλέγραφου και της ραδιοφωνικής μετάδοσης. Η μονάδα που χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση των κύκλων ανά δευτερόλεπτο της κίνησης του ηλεκτρομαγνητικού κύματος, ονομάστηκε «hertz» (Hz). Οι εκπομπές των ραδιοφωνικών συχνοτήτων σήμερα ορίζονται σε kilohertz στα ΑΜ και σε megahertz στα FM.
Ο Abraham Jacobi (1830-1919), γεννημένος στη Γερμανία, είναι ο πατερας της Αμερικανικής παιδιατρικής. Ο Jacobi, που εφεύρε το λαρυγγοσκόπιο, ένα όργανο για την εξέταση του λάρυγγα, ίδρυσε την πρώτη κλινική για άρρωστα παιδιά στις ΗΠΑ και έγινε καθηγητής για παιδικές ασθένειες στο Ιατρικό Κολλέγιο της Νέας Υόρκης το 1860, κρατώντας την πρωτοκαθεδρία στο θέμα αυτό που καθιερώθηκε στις ΗΠΑ. Αργότερα δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (1865-1870) και στο Κολλέγιο των Φυσικών και Χειρουργών στο πανεπιστήμιο Columbia (1870-1902). Ίδρυσε την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, ίδρυσε και εξέδωσε το American Journal of Obstetrics, και το 1868 εκλέχτηκε πρόεδρος του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου.
Ο Flavius Josephus (37/38-μετά το 93 μ.Χ.) γεννήθηκε σε μια ιερατική εβραϊκή οικογένεια στην Ιερουσαλήμ. Από το 66 μ.Χ. πολέμησε στον ιουδαϊκό πόλεμο κατά της Ρώμης, αλλά αιχμαλωτίστηκε από τους Ρωμαίους και κέρδισε την εύνοια του Βεσπασιανού, για τον οποίον προέβλεψε σωστά ότι θα γινόταν αυτοκράτορας. Ο Ιώσηπος έγινε Ρωμαίος πολίτης και συγγραφέας, εξέδωσε την Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου το 77 ή το 78 μ.Χ. και την Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, η οποία χρησιμοποιεί σημαντικές πηγές για την περίοδο μετά το 400 π.Χ. Τα έργα του δίνουν σημαντικές πληροφορίες για πολλά αρχαία ιστορικά γεγονότα και για τις κοινωνικές συνθήκες στην πρώιμη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Η Emma Lazarus (1849-1887) γεννήθηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης και υπερασπίστηκε τους καταπιεσμένους. Αν και έγραψε πολλά ποιήματα, το πιο γνωστό της είναι The New Colossus, που κοσμεί το Άγαλμα της Ελευθερίας και τώρα είναι χαραγμένο στο αεροδρόμιο Κέννεντι. Τα αθάνατα λόγια της, γραμμένα σε μια σελίδα χαρτιού, εκφράζουν ένα όραμα της Αμερικής που θα παραμένει για πάντα στις καρδιές των μεταναστών:
Δώσε μου τους κουρασμένους σου, τους φτωχούς σου, τα στριμωγμένα πλήθη σου που λαχταρούν να αναπνεύσουν ελεύθερα, τα άθλια απορρίματα των ακτών σου. Στείλε αυτούς, τους άστεγους, τους καραβοτσακισμένους απορριμένους, σε μένα. Υψώνω τη δάδα μου δίπλα στη χρυσή πύλη.
Ο Albert Michelson (1852-1931), ένας φυσικός που γεννήθηκε στη Γερμανία, καθιέρωσε την ταχύτητα του φωτός σαν μια θεμελιώδη σταθερά. Το 1907 έγινε ο πρώτος Αμερικανός που έλαβε ποτέ το βραβείο Νόμπελ Επιστημών. Από το 1923 μέχρι το 1927 ήταν πρόεδρος στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Το 1920 ο Michelson έγινε το πρώτο άτομο που υπολόγισε με ακρίβεια το μέγεθος ενός αστεριού, με το να μετρήσει με επιτυχία τη διάμετρο του άστρου Betelgeuse (Άλφα του Ωρίωνα). Το διάσημο πείραμα Michelson-Morley (που έκανε με τον Αμερικανό χημικό William Morley) θεωρείται το πιο σημαντικό αρνητικό πείραμα στην ιστορία της επιστήμης. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ταχύτητα του φωτός συν κάθε άλλη ταχύτητα εξακολουθεί να ισούται μόνο με την ταχύτητα του φωτός. Το αποτέλεσμα τοποθέτησε τη φυσική σ’ ένα πιο ξεκάθαρο θεμέλιο και οδήγησε τον Albert Einstein να προτείνει ότι η ταχύτητα του φωτός είναι μια παγκόσμια σταθερά.
Ο Hermann Minkowski (1864-1909), ένας Γερμανός μαθηματικός, δημιούργησε τη γεωμετρία των αριθμών. Ήταν ένας από τους πρώτους μαθηματικούς που κατανόησε τη σπουδαιότητα της θεωρίας των συνόλων του Cantor. Εμπνευσμένος από την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας του Albert Einstein, που εκδόθηκε το 1905, ο Minkowski εμφανίστηκε με την τετραδιάστατη διατύπωση της σχετικότητας, που οδήγησε στη χρήση του όρου διάστημα του Minkowski.
Ο Jonas Salk (1914-1995) και ο Albert Sabin (1906-1993) είναι υπεύθυνοι για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας στο κόσμο. Ο Salk, ένας ιατρός και επιδημιολόγος, που γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας, που έφτανε σε επιδημικά ποσοστά κάθε χρόνο σε κάποιο μέρος των ΗΠΑ, από την αρχή του 20ου αιώνα. Το 1952 έμφανίστηκε μεγάλη επιδημία πολιομυελίτιδας στη Γερμανία, τη Δανία και το Βέλγιο. Μέχρι το 1954 το εμβόλιο Salk είχε διανεμηθεί σε όλη την Αμερική και σχεδόν θαυματουργικά μείωσε τον αριθμό των περιπτώσεων πολιομυελίτιδας και στην Αμερική κι αργότερα στο εξωτερικό. Ο Sabin, Αμερικανός ιολόγος, γεννημένος στην Πολωνία, ανέπτυξε το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας σε μορφή χαπιού, του οποίου έγινε μαζική χρήση το 1961 και εξάλειψε σχεδόν πλήρως την ασθένεια παγκοσμίως.
Ο Haym Salomon (1740-1785) έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να βοηθήσει τη νεαρή δημοκρατία των ΗΠΑ στο ξεκίνημά της. Ο γεννημένος στην Πολωνία ιδεαλιστής κεφαλαιούχος, που συνδύαζε τον πλούτο με μια ανιδιοτελή πιστότητα στις αρχές του, ήταν σε μεγάλο ποσοστό υπεύθυνος για την οικονομική επιβίωση του νεαρού έθνους. Οι γενναιόδωρες παροχές του για την πληρωμή των στρατιωτών του George Washington και η εγγύησή του για όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις της χώρας, έδωσε τη δυνατότητα στην Αμερική να ξεπεράσει τη θύελλα εκείνων των πρώτων ημερών. Όμως, ο Salomon ή οι απόγονοί του δεν κέρδισαν τίποτα. Τόσο πλήρης ήταν η αφοσίωσή του στη νεαρή δημοκρατία, που καταστράφηκε οικονομικά.
Ο Bela Schick (1877-1967) ήταν ένας Ουγγρο-αμερικανός παιδίατρος που ανακάλυψε μια μέθοδο για τον προσδιορισμό ευαισθησίας στη διφθερίτιδα, μια πάρα πολύ μεταδοτική λοίμωξη που προσβάλει κυρίως παιδιά. Για πολλα χρόνια ήταν μια από τις πιο σοβαρές μεταδοτικές ασθένειες στον κόσμο. Το τεστ Schick, που δημιουργήθηκε το 1913, έδωσε μια αξιοσημείωτη νίκη στην πόλη της Νέας Υόρκης στο ζήτημα της προληπτικής ιατρικής και έβαλε τη διφθερίτιδα στην κατηγορία των υπό εξαφάνιση νόσων.
Ο Selman Abraham Waksman (1888-1973) ήταν μια από τις πρώτιστες αυθεντίες του κόσμου στη μικροβιολογία εδάφους. Ο Waksman έπλασε τον όρο αντιβιοτικό το 1941, κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης μελέτης του πάνω σε μικροοργανισμούς που έμοιαζαν με βακτήρια που βρέθηκαν στο έδαφος. Γεννημένος στην Ουκρανία, υπηρέτησε ως επικεφαλής του Rutgers University Institute of Microbiology στο New Jersey. Το 1944 ανακάλυψε το αντιβιοτικό στρεπτομυκίνη, που έγινε το πρώτο αποτελεσματικό φάρμακο για τον έλεγχο και τη θεραπεία της φυματίωσης. Με την ανακάλυψη αυτή κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1952. Επίσης απομόνωσε και ανέπτυξε διάφορα άλλα αντιβιοτικά, συμπεριλαμβανομένης και της νεομυκίνης, που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα για τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους, ζώα και φυτά.
Ο August von Wassermann (1866-1925), ένας Γερμανός βακτηριολόγος, ανακάλυψε ένα γενικό τεστ του ορού του αίματος για τη σύφιλη. Η «αντίδραση Wassermann» και τα μεταγενέστερα τεστ, βασισμένα πάνω στις αρχές της, χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα για τη διάγνωση της ασθένειας, πριν να εμφανιστούν τα σωματικά σημάδια.
Ο Chaim Weizmann (1874-1952), ο πρώτος πρωθυπουργός του κράτους του Ισραήλ, ήταν κι ένας διάσημος χημικός. Γεννημένος κοντά στο Pinsk στη Ρωσία, ο Weizmann σπούδασε βιοχημεία στο Βερολίνο, πήρε το διδακτορικό του στην Ελβετία και πήγε στην Αγγλία ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Εκεί, προκαλώντας ζύμωση σ’ ένα πολτό μαγειρευμένου σταριού, απομόνωσε έναν αμυλούχο σε αποσύνθεση αναερόβιο οργανισμό που παρήγαγε ακετόνη. Η ανακάλυψη ήταν μια ευλογία για τους Βρετανούς στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή η διατροφή τους απαιτούσε τεράστιες ποσότητες ακετόνης. Ο Weizmann ανέπτυξε την εργαστηριακή του εργασία σε τεχνολογική διαδικασία (η πρώτη χρήση βιολογικής διαδικασίας για τη βιομηχανική παραγωγή άλλων προϊόντων, εκτός της παραγωγής αλκοολούχων ποτών) και φυτείες για την παραγωγή ακετόνης δημιουργήθηκαν στην Ινδία, στον Καναδά και στις ΗΠΑ. Μετά τον πόλεμο, έγιναν η Commercial Solvents Corporation και συνέχισαν να παράγουν βιομηχανικά ακετόνη με τη διαδικασία του Weizmann μέχρι πρόσφατα.
Ο Fernand Widal (1862-1929), ένας Γάλλος που γεννήθηκε στην Αλγερία, εντυπωσίασε τον κόσμο το 1896 όταν ανακάλυψε μια μέθοδο για τη διάγνωση και την πρόληψη του τυφοειδούς πυρετού. Η μέθοδός του αποτέλεσε πρωτότυπο για τη διάγνωση και άλλων μεταδιδόμενων ασθενειών και έβαλε τη βάση της κυτταροδιάγνωσης. Η πιο σπουδαία συνεισφορά του ήταν η αναγνώρισή του ότι το νάτριο στο επιτραπέζιο αλάτι προκαλεί κατακράτηση ύδατος. Ήταν αυτός που σύστησε την παγκόσμια χρησιμοποιούμενη σήμερα ανάλατη δίαιτα, σε περιπτώσεις κατακράτησης υγρών.
Ο Moses Barron, του οποίου οι παρατηρήσεις του το 1920, πάνω στο πάγκρεας, οδήγησαν στην ανακάλυψη της ινσουλίνης.
Ο Adolph Hannover, από τη Δανία, είναι πρωτοπόρος στις επαγγελματικές ασθένειες.
Ο Harold Herschsprung θεωρείται ο πατέρας της παιδιατρικής στη Δανία.
Ο Karl Landsteiner κέρδισε το βραβείο Νόμπελ. Αυτός και οι συνεργάτες του, ο Philip Levine κι ο Alexander Wiener, ανακάλυψαν τις ομάδες αίματος κι εξασφάλισαν έτσι την ασφάλεια των μεταγγίσεων αίματος.
Ο Oskar Minkowski απέδειξε το 1899 ότι ο σακχαρώδης διαβήτης σχετίζεται με το πάγκρεας.
Ο Tadeus Reichstein, γεννήθηκε στην Ελβετία και κέρδισε το βραβείο Νόμπελ, επειδή ανακάλυψε το φάρμακο κορτιζόνη.
Ο Moritz Romberg είναι ο ιδρυτής της νευροπαθολογίας.
Ο Benedict Stilling ανακάλυψε τους πυρήνες των νεύρων, κάτι που ήταν ένα αποφασιστικό σημείο στη βασική νευρολογία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) A History of the Jews in America, από τον Howard M. Sachar (Alfred A. Knopft, Inc., New York, 1992).
2) Encyclopaedia Judaica (Keter Publishing House, Ltd., Jerusalem, 1971).
3) Funk and Wagnallis New Encyclopedia, Norma E. Dickey, Editor-in-Chief (1986).
4) New Encyclopaedia Britannica (Encyclopaedia Britannica, Inc., Chicago, 1992).
5) The Jewish Almanac από τον Richard Siegel και τον Carl Rheins (Bantam Books, 1980).
6) Universal Jewish Encyclopedia (Universal Jewish Encyclopedia, Inc., New York, 1943).
Ο Justice Louis D.Brandeis (1856-1941) λεγόταν ο «πληρεξούσιος του λαού» λόγω του ενδιαφέροντός του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δημόσιο συμφέρον. Εξασφάλισε ασφάλεια ζωής χαμηλού κόστους για εργάτες στη Μασαχουσέτη, μπλοκάροντας το μονοπώλιο των σιδηροδρόμων στη Νέα Αγγλία και αγωνίστηκε για μικρότερη εργάσιμη ημέρα και για ένα κατώτατο ημερομίσθιο για εργαζόμενες γυναίκες. Το 1916 διορίστηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ από τον πρόεδρο Woodrow Wilson και έγινε ο πιο έμπιστος προεδρικός σύμβουλος για τη νομοθεσία στα οικονομικά και κατά των τραστ, συμπεριλαμβανομένης της Clayton Anti-Trust Act και της Federal Trade Comission Act. Το πανεπιστήμιο Brandeis University στο Waltham της Μασαχουσέτης, ονομάστηκε έτσι προς τιμή του.
Ο Benjamin Disraeli, κόμης του Beaconsfield (1804-1881), ήταν ένας φημισμένος Βρετανός πολιτικός και συγγραφέας. Ήταν ηγέτης στη Βουλή των Κοινοτήτων, πρωθυπουργός της Αγγλίας το 1868 κι ένας σημαντικός σύμβουλος της βασίλισσας Βικτωρίας από το 1874 μέχρι το 1880. Δημιουργός του σύγχρονου Συντηρητικού Κόμματος, ο Disraeli αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος στο να περάσει ο νόμος περί εργοστασίων για να εμποδίσει την εκμετάλλευση των εργατών και δύο νόμοι περί εμπορίου που διευκρίνιζαν τη νομική θέση των εμπορικών ενώσεων. Το 1875 οργάνωσε την αγορά από τη βρετανική κυβέρνηση των αιγυπτιακών μετοχών στη μόλις εμφανιζόμενη διώρυγα του Σουέζ και το 1878 έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Μετά την ταφή του, η ίδια η βασίλισσα Βικτώρια κατάθεσε στεφάνι πάνω στον τάφο του αγαπημένου της υπουργού.
Ο Paul Ehrlich (1854-1915), ένας Γερμανός ιατρός ερευνητής, πήρε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1908 για την εργασία του πάνω στην ανοσία. Θεωρείται ο πατέρας της Ανοσολογίας, λόγω των ερευνών του στις βακτηριακές τοξίνες και τα δηλητήρια, όπως δηλητήριο φιδιού, και στα αντισώματα που σχηματίζονται στον ορό των ζώων μετά την ανοσοποίηση. Ίδρυσε επίσης τη σύγχρονη Αιματολογία και ανακάλυψε «ζωτικές χρωστικές», με τις οποίες οι ιστοί σε ζωντανούς οργανισμούς βάφονται χωρίς καμία δηλητηριώδη επίδραση (π.χ. οι νευρικές ίνες με το μπλε του μεθυλενίου). Ίδρυσε επίσης τη χημειοθεραπεία, έναν κλάδο της Φαρμακολογίας κι έφερε επανάσταση στη θεραπεία της σύφιλης.
Ο Albert Einstein (1879-1955) γεννήθηκε στη Γερμανία και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης το 1905. Δημοσίευσε 3 θεωρητικά έγγραφα που ήταν πάρα πολύ σπουδαία για την ανάπτυξη της σύγχρονης φυσικής. Δημιούργησε την Ειδική και τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας και μια επαναστατική υπόθεση για τη φύση του φωτός. Το 1933 ορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Kaiser Wilhelm στο Βερολίνο, και το 1922 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής. Όμως, όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, ο Einstein έφυγε αμέσως από τη Γερμανία και πήρε μια θέση στο Ινστιτούτο Ανωτέρων Μελετών στο Princeton, στο New Jersey. Βοήθησε στο να θέσει σε επιφυλακή τον πρόεδρο Franklin Roosevelt για την πιθανότητα να κατασκευάσει η Γερμανία ατομική βόμβα. Όμως, δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην κατασκευή της αμερικανικής βόμβας και εργάστηκε για τον διεθνή αφοπλισμό. Ο Einstein είναι ίσως ο πιο διάσημος επιστήμονας του 20ου αιώνα.
Ο Joseph Erlanger (1874-1965), ένας Αμερικανός φυσιολόγος, πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1944 για την εργσία του πάνω στη λειτουργική διαφοροποίηση των νεύρων. Τα πρωτοποριακά του πειράματα οδήγησαν στη σύγχρονη άποψη ότι η μεταβίβαση στη μυελίνη των νευρικών ινών δεν είναι συνεχόμενη, αλλά λαμβάνει χώρα με άλματα. Η αρχική του εργασία ήταν στην κυκλοφορία του αίματος και στη μεταβίβαση στην καρδιά. Επινόησε μια μέθοδο με διαγράμματα για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και μελέτησε το μηχανισμό της δημιουργίας των ήχων που χρησιμοποιούνται στη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με την ακουστική μέθοδο.
Ο Casimir Funk (1884-1967), ένας χημικός, έδειξε το 1912 ότι το Μπέρι-Μπέρι μπορούσε να θεραπευθεί στα περιστέρια με το να τους δοθεί ένα συμπύκνωμα (αργότερα γνωστό ως βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη) που γίνεται από εκχυλίσματα ρυζιού. Βρήκε ότι η θεραπευτική ουσία ήταν μια αμίνη (μια αζωτούχα ουσία) και πρότεινε να ονομαστεί «βιταμίνη» («ζωτική αμίνη»). Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε τον Funk και τον συνάδελφό του, τον Βρετανό βιοχημικό Sir Fredrick Hopkins, να συμπεράνουν ότι και άλλες καταστάσεις οφείλονταν σε διατροφική έλλειψη αυτών των «απαραιτήτων παραγόντων» που ονομάζονταν «βιταμίνες». Στις πρώιμες ημέρες της έρευνας για τις βιταμίνες, όριζαν γράμματα για τις βιταμίνες, και τις έβαζαν σε κατηγορίες ανάλογα με τη λειτουργία τους. Παρόλο που η μεταγενέστερη έρευνα δημιούργησε επιστημονικά ονόματα, αυτές είναι ακόμα γνωστές με τα γράμματά τους.
Ο Waldemar Mordecai Haffkine (1860-1930) ήταν ένας βακτηριολόγος γεννημένος στην Ουκρανία, που ανέπτυξε το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της χολέρας. Το 1893 ταξίδεψε στην Ινδία για να κάνει εμβολιασμούς με θαυμάσια αποτελέσματα. Ανταποκρινόμενος στο αίτημα της βρετανικής κυβέρνησης να επιστρέψει στην Ινδία το 1896 για να αναχαιτίσει ένα ξέσπασμα της επιδημίας, ανέπτυξε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο μέσα σε τρεις μόνο μήνες. Τον επόμενο χρόνο η βασίλισσα Βικτώρια τον ονόμασε Σύντροφο κατά την Τάξη της Ινδικής Αυτοκρατορίας και του έδωσε βρετανική υπηκοότητα το 1899. Το 1925, το Plague Research Labaratory που ίδρυσε στη Βομβάη, μετονομάστηκε προς τιμή του Haffkine Institute.
Ο Isaac Hays (1796-1879), γεννημένος στη Φιλαδέλφεια, έγινε ένας από τους εξέχοντες οφθαλμίατρους της Αμερικής. Εκτός από την επινόηση σημαντικών οφθαλμολογικών οργάνων, υπήρξε ιδρυτής του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου το 1847 και ήταν ο συνιδρυτής του φημισμένου Franklin Institute στη Φιλαδέλφεια. Έγραψε επίσης τον Κώδικα Ηθικής του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, ο οποίος υιοθετήθηκε από τις ιατρικές εταιρείες σε όλες τις ΗΠΑ και ήταν εκδότης του American Journal of Medical Sciences, κοινώς γνωστό ως Hays Journal.
Ο Heinrich Hertz (1857-1894), φυσικός, γεννημένος στη Γερμανία, τροποποίησε και επέκτεινε την ηλεκτρομαγνητική θεωρία περί φωτός του James Clark Maxwell. Μέτρησε το μήκος και την ταχύτητα των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, που ονομάστηκαν κύματα Hertz και απέδειξε την εγκάρσια φύση των ταλαντώσεών τους. Τα εκτεταμένα πειράματά του ενοποίησαν την οπτική με τον ηλεκτρομαγνητισμό, στρώνοντας το δρόμο για την εφεύρεση από τον Μαρκόνι του ασύρματου τηλέγραφου και της ραδιοφωνικής μετάδοσης. Η μονάδα που χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση των κύκλων ανά δευτερόλεπτο της κίνησης του ηλεκτρομαγνητικού κύματος, ονομάστηκε «hertz» (Hz). Οι εκπομπές των ραδιοφωνικών συχνοτήτων σήμερα ορίζονται σε kilohertz στα ΑΜ και σε megahertz στα FM.
Ο Abraham Jacobi (1830-1919), γεννημένος στη Γερμανία, είναι ο πατερας της Αμερικανικής παιδιατρικής. Ο Jacobi, που εφεύρε το λαρυγγοσκόπιο, ένα όργανο για την εξέταση του λάρυγγα, ίδρυσε την πρώτη κλινική για άρρωστα παιδιά στις ΗΠΑ και έγινε καθηγητής για παιδικές ασθένειες στο Ιατρικό Κολλέγιο της Νέας Υόρκης το 1860, κρατώντας την πρωτοκαθεδρία στο θέμα αυτό που καθιερώθηκε στις ΗΠΑ. Αργότερα δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (1865-1870) και στο Κολλέγιο των Φυσικών και Χειρουργών στο πανεπιστήμιο Columbia (1870-1902). Ίδρυσε την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, ίδρυσε και εξέδωσε το American Journal of Obstetrics, και το 1868 εκλέχτηκε πρόεδρος του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου.
Ο Flavius Josephus (37/38-μετά το 93 μ.Χ.) γεννήθηκε σε μια ιερατική εβραϊκή οικογένεια στην Ιερουσαλήμ. Από το 66 μ.Χ. πολέμησε στον ιουδαϊκό πόλεμο κατά της Ρώμης, αλλά αιχμαλωτίστηκε από τους Ρωμαίους και κέρδισε την εύνοια του Βεσπασιανού, για τον οποίον προέβλεψε σωστά ότι θα γινόταν αυτοκράτορας. Ο Ιώσηπος έγινε Ρωμαίος πολίτης και συγγραφέας, εξέδωσε την Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου το 77 ή το 78 μ.Χ. και την Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, η οποία χρησιμοποιεί σημαντικές πηγές για την περίοδο μετά το 400 π.Χ. Τα έργα του δίνουν σημαντικές πληροφορίες για πολλά αρχαία ιστορικά γεγονότα και για τις κοινωνικές συνθήκες στην πρώιμη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Η Emma Lazarus (1849-1887) γεννήθηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης και υπερασπίστηκε τους καταπιεσμένους. Αν και έγραψε πολλά ποιήματα, το πιο γνωστό της είναι The New Colossus, που κοσμεί το Άγαλμα της Ελευθερίας και τώρα είναι χαραγμένο στο αεροδρόμιο Κέννεντι. Τα αθάνατα λόγια της, γραμμένα σε μια σελίδα χαρτιού, εκφράζουν ένα όραμα της Αμερικής που θα παραμένει για πάντα στις καρδιές των μεταναστών:Δώσε μου τους κουρασμένους σου, τους φτωχούς σου, τα στριμωγμένα πλήθη σου που λαχταρούν να αναπνεύσουν ελεύθερα, τα άθλια απορρίματα των ακτών σου. Στείλε αυτούς, τους άστεγους, τους καραβοτσακισμένους απορριμένους, σε μένα. Υψώνω τη δάδα μου δίπλα στη χρυσή πύλη.
Ο Albert Michelson (1852-1931), ένας φυσικός που γεννήθηκε στη Γερμανία, καθιέρωσε την ταχύτητα του φωτός σαν μια θεμελιώδη σταθερά. Το 1907 έγινε ο πρώτος Αμερικανός που έλαβε ποτέ το βραβείο Νόμπελ Επιστημών. Από το 1923 μέχρι το 1927 ήταν πρόεδρος στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Το 1920 ο Michelson έγινε το πρώτο άτομο που υπολόγισε με ακρίβεια το μέγεθος ενός αστεριού, με το να μετρήσει με επιτυχία τη διάμετρο του άστρου Betelgeuse (Άλφα του Ωρίωνα). Το διάσημο πείραμα Michelson-Morley (που έκανε με τον Αμερικανό χημικό William Morley) θεωρείται το πιο σημαντικό αρνητικό πείραμα στην ιστορία της επιστήμης. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ταχύτητα του φωτός συν κάθε άλλη ταχύτητα εξακολουθεί να ισούται μόνο με την ταχύτητα του φωτός. Το αποτέλεσμα τοποθέτησε τη φυσική σ’ ένα πιο ξεκάθαρο θεμέλιο και οδήγησε τον Albert Einstein να προτείνει ότι η ταχύτητα του φωτός είναι μια παγκόσμια σταθερά.
Ο Hermann Minkowski (1864-1909), ένας Γερμανός μαθηματικός, δημιούργησε τη γεωμετρία των αριθμών. Ήταν ένας από τους πρώτους μαθηματικούς που κατανόησε τη σπουδαιότητα της θεωρίας των συνόλων του Cantor. Εμπνευσμένος από την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας του Albert Einstein, που εκδόθηκε το 1905, ο Minkowski εμφανίστηκε με την τετραδιάστατη διατύπωση της σχετικότητας, που οδήγησε στη χρήση του όρου διάστημα του Minkowski.
Ο Jonas Salk (1914-1995) και ο Albert Sabin (1906-1993) είναι υπεύθυνοι για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας στο κόσμο. Ο Salk, ένας ιατρός και επιδημιολόγος, που γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας, που έφτανε σε επιδημικά ποσοστά κάθε χρόνο σε κάποιο μέρος των ΗΠΑ, από την αρχή του 20ου αιώνα. Το 1952 έμφανίστηκε μεγάλη επιδημία πολιομυελίτιδας στη Γερμανία, τη Δανία και το Βέλγιο. Μέχρι το 1954 το εμβόλιο Salk είχε διανεμηθεί σε όλη την Αμερική και σχεδόν θαυματουργικά μείωσε τον αριθμό των περιπτώσεων πολιομυελίτιδας και στην Αμερική κι αργότερα στο εξωτερικό. Ο Sabin, Αμερικανός ιολόγος, γεννημένος στην Πολωνία, ανέπτυξε το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας σε μορφή χαπιού, του οποίου έγινε μαζική χρήση το 1961 και εξάλειψε σχεδόν πλήρως την ασθένεια παγκοσμίως.
Ο Haym Salomon (1740-1785) έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να βοηθήσει τη νεαρή δημοκρατία των ΗΠΑ στο ξεκίνημά της. Ο γεννημένος στην Πολωνία ιδεαλιστής κεφαλαιούχος, που συνδύαζε τον πλούτο με μια ανιδιοτελή πιστότητα στις αρχές του, ήταν σε μεγάλο ποσοστό υπεύθυνος για την οικονομική επιβίωση του νεαρού έθνους. Οι γενναιόδωρες παροχές του για την πληρωμή των στρατιωτών του George Washington και η εγγύησή του για όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις της χώρας, έδωσε τη δυνατότητα στην Αμερική να ξεπεράσει τη θύελλα εκείνων των πρώτων ημερών. Όμως, ο Salomon ή οι απόγονοί του δεν κέρδισαν τίποτα. Τόσο πλήρης ήταν η αφοσίωσή του στη νεαρή δημοκρατία, που καταστράφηκε οικονομικά.
Ο Bela Schick (1877-1967) ήταν ένας Ουγγρο-αμερικανός παιδίατρος που ανακάλυψε μια μέθοδο για τον προσδιορισμό ευαισθησίας στη διφθερίτιδα, μια πάρα πολύ μεταδοτική λοίμωξη που προσβάλει κυρίως παιδιά. Για πολλα χρόνια ήταν μια από τις πιο σοβαρές μεταδοτικές ασθένειες στον κόσμο. Το τεστ Schick, που δημιουργήθηκε το 1913, έδωσε μια αξιοσημείωτη νίκη στην πόλη της Νέας Υόρκης στο ζήτημα της προληπτικής ιατρικής και έβαλε τη διφθερίτιδα στην κατηγορία των υπό εξαφάνιση νόσων.
Ο Selman Abraham Waksman (1888-1973) ήταν μια από τις πρώτιστες αυθεντίες του κόσμου στη μικροβιολογία εδάφους. Ο Waksman έπλασε τον όρο αντιβιοτικό το 1941, κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης μελέτης του πάνω σε μικροοργανισμούς που έμοιαζαν με βακτήρια που βρέθηκαν στο έδαφος. Γεννημένος στην Ουκρανία, υπηρέτησε ως επικεφαλής του Rutgers University Institute of Microbiology στο New Jersey. Το 1944 ανακάλυψε το αντιβιοτικό στρεπτομυκίνη, που έγινε το πρώτο αποτελεσματικό φάρμακο για τον έλεγχο και τη θεραπεία της φυματίωσης. Με την ανακάλυψη αυτή κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1952. Επίσης απομόνωσε και ανέπτυξε διάφορα άλλα αντιβιοτικά, συμπεριλαμβανομένης και της νεομυκίνης, που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα για τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους, ζώα και φυτά.
Ο August von Wassermann (1866-1925), ένας Γερμανός βακτηριολόγος, ανακάλυψε ένα γενικό τεστ του ορού του αίματος για τη σύφιλη. Η «αντίδραση Wassermann» και τα μεταγενέστερα τεστ, βασισμένα πάνω στις αρχές της, χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα για τη διάγνωση της ασθένειας, πριν να εμφανιστούν τα σωματικά σημάδια.
Ο Chaim Weizmann (1874-1952), ο πρώτος πρωθυπουργός του κράτους του Ισραήλ, ήταν κι ένας διάσημος χημικός. Γεννημένος κοντά στο Pinsk στη Ρωσία, ο Weizmann σπούδασε βιοχημεία στο Βερολίνο, πήρε το διδακτορικό του στην Ελβετία και πήγε στην Αγγλία ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Εκεί, προκαλώντας ζύμωση σ’ ένα πολτό μαγειρευμένου σταριού, απομόνωσε έναν αμυλούχο σε αποσύνθεση αναερόβιο οργανισμό που παρήγαγε ακετόνη. Η ανακάλυψη ήταν μια ευλογία για τους Βρετανούς στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή η διατροφή τους απαιτούσε τεράστιες ποσότητες ακετόνης. Ο Weizmann ανέπτυξε την εργαστηριακή του εργασία σε τεχνολογική διαδικασία (η πρώτη χρήση βιολογικής διαδικασίας για τη βιομηχανική παραγωγή άλλων προϊόντων, εκτός της παραγωγής αλκοολούχων ποτών) και φυτείες για την παραγωγή ακετόνης δημιουργήθηκαν στην Ινδία, στον Καναδά και στις ΗΠΑ. Μετά τον πόλεμο, έγιναν η Commercial Solvents Corporation και συνέχισαν να παράγουν βιομηχανικά ακετόνη με τη διαδικασία του Weizmann μέχρι πρόσφατα.
Ο Fernand Widal (1862-1929), ένας Γάλλος που γεννήθηκε στην Αλγερία, εντυπωσίασε τον κόσμο το 1896 όταν ανακάλυψε μια μέθοδο για τη διάγνωση και την πρόληψη του τυφοειδούς πυρετού. Η μέθοδός του αποτέλεσε πρωτότυπο για τη διάγνωση και άλλων μεταδιδόμενων ασθενειών και έβαλε τη βάση της κυτταροδιάγνωσης. Η πιο σπουδαία συνεισφορά του ήταν η αναγνώρισή του ότι το νάτριο στο επιτραπέζιο αλάτι προκαλεί κατακράτηση ύδατος. Ήταν αυτός που σύστησε την παγκόσμια χρησιμοποιούμενη σήμερα ανάλατη δίαιτα, σε περιπτώσεις κατακράτησης υγρών.Ο Moses Barron, του οποίου οι παρατηρήσεις του το 1920, πάνω στο πάγκρεας, οδήγησαν στην ανακάλυψη της ινσουλίνης.
Ο Adolph Hannover, από τη Δανία, είναι πρωτοπόρος στις επαγγελματικές ασθένειες.
Ο Harold Herschsprung θεωρείται ο πατέρας της παιδιατρικής στη Δανία.
Ο Karl Landsteiner κέρδισε το βραβείο Νόμπελ. Αυτός και οι συνεργάτες του, ο Philip Levine κι ο Alexander Wiener, ανακάλυψαν τις ομάδες αίματος κι εξασφάλισαν έτσι την ασφάλεια των μεταγγίσεων αίματος.
Ο Oskar Minkowski απέδειξε το 1899 ότι ο σακχαρώδης διαβήτης σχετίζεται με το πάγκρεας.
Ο Tadeus Reichstein, γεννήθηκε στην Ελβετία και κέρδισε το βραβείο Νόμπελ, επειδή ανακάλυψε το φάρμακο κορτιζόνη.
Ο Moritz Romberg είναι ο ιδρυτής της νευροπαθολογίας.
Ο Benedict Stilling ανακάλυψε τους πυρήνες των νεύρων, κάτι που ήταν ένα αποφασιστικό σημείο στη βασική νευρολογία.
Karl Landsteiner ---- Tadeus Reichstein ----- Moritz Romberg ------ Benedict Stilling
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) A History of the Jews in America, από τον Howard M. Sachar (Alfred A. Knopft, Inc., New York, 1992).
2) Encyclopaedia Judaica (Keter Publishing House, Ltd., Jerusalem, 1971).
3) Funk and Wagnallis New Encyclopedia, Norma E. Dickey, Editor-in-Chief (1986).
4) New Encyclopaedia Britannica (Encyclopaedia Britannica, Inc., Chicago, 1992).
5) The Jewish Almanac από τον Richard Siegel και τον Carl Rheins (Bantam Books, 1980).
6) Universal Jewish Encyclopedia (Universal Jewish Encyclopedia, Inc., New York, 1943).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου